Frljić u Berlinu sa „Izvještajem jednoj akademiji“
10. februar 2019
Oliver Frljić i u Njemačkoj važi za jednog od najprovokantnijih evropskih režisera, a otkako se i oficijelno iz Hrvatske preselio u Njemačku je interesovanje za njegove komade postalo još veće. Kafkin „Izvještaj jednoj akademiji" je njegovo drugo po redu insceniranje u teatru Maxim Gorki, nakon prošlogodišnje predstave „Gorki-Alternativa za Njemačku".
Impozantna bina, sjajan glumački tim
Pozadina bine ogroman regal pun knjiga, kao vizuelni sinonim Kafkine akademije. Ideja poznatog zagrebačkog kazališnog scenografa Igora Pauške, sa kojim je Frljić već sarađivao. Izvještaji, u formi monologa i dijaloga glavne figure, Crvenog Petra, majmuna zarobljenog u Africi, koji u Evropi biva prisiljen da uči kako da postane čovjek. Sjajna gluma Jonasa Dasslera, koji, pored ove pozorišne uloge, briljira i u najnovijem filmu njemačkog režisera Fatiha Akina „Zlatna rukavica" , koji se ove godine takmiči za Zlatnog medvjeda na Berlinskom filmskom festivalu.
On i glumac Aram Tafreshian, koji glumi direktora zoološkog vrta Habenecka, nose cijelu predstavu. Tafreshian, nag kao od majke rođen, stupa u dijalog i sa publikom, silazi među nju. Samo jedna od već poznatih „provokacija" Frljića. Redaju se druge, prenošenje Kafkine priče, napisane 1917. godine i objavljene u bečkom časopisu „Der Jude" u današnje vrijeme.
Majmun-čovjek, Crveni Petar, na njemačkom Rotpeter, između ostalih uloga i zastupnik u njemačkom parlamentu. U ovom kontekstu i jedna od najupečatljivijih rediteljskih i scenskih rješenja: pravi majmun, pavijan, koji sjedi u kavezu u obliku Reichstaga.
Evrocentrizam kao druga forma evropskog kolonijalizma
Stominutna predstava prolazi brzo, puna različitih tekstovnih i vizuelnih iznenađenja osmočlanog glumačkog tima. Na sceni se pojavljuje i sam Kafka (glumac Mehmet Atesci) u dijalogu sa Crvenim Petrom. Kafka, Jevrej, koji nikada nije postao „ravnopravni član hrišćanske Evrope", pored toga i aukcija jedne slike neuspješnog umjetnika Adolfa Hitlera, i brojne druge Frljićeve ideje. Scenski kraj: rušenje knjiga iz ogromnog regala, asocijacija na paljenje knjiga 1933. u Njemačkoj?
Frljić kratko na bini, nakon predstave brzi odlazak iz teatra
Publika u sali je na kraju predstave oduševljena, poziva glumce na bis barem deset puta. Oliver Frljić se također nakrako pokazuje na bini, okružen glumcima, dobro raspoložen i nasmijan. No, ne pojavljuje se, kao prije, na partiju, koji je teatar Maxim Gorki nakon predstave organizovao za publiku i glumce.
U intervjuima nakon generalne probe za pozorišne kritičare, priča o tome kako je i on na neki način Crveni Petar koji se nakon preseljenja u Njemačku pita da li treba da se prilagodi normama ovdašnjeg teatarskog sistema, on koji je do sada važio za jednu vrstu „egzotičnog reditelja porijeklom sa Balkana".
Žali se da je ovdašnja pozorišna kritika strožija prema njemu, otkako živi i radi u Njemačkoj. I da ustvari više i ne zna gdje živi. Dva mjeseca u jednom gradu pa onda nanovo u avion i odlazak u drugi grad. Cijeli život u koferu od 23 kilograma u kome sa sobom nosi sve svoje : odjeću, muziku i uspomene.
Publika oduševljena, kritike podijeljene
Teatarske kritike nakon premijere su podijeljene. Za jedne uzbudljivo pozorišno veče sa gomilom iznenađenja i provokacija a la Frljić, za druge, suviše ideja od kojih neke nisu dovedene do kraja. Kod publike nakon predstave u foajeu teatra uglavnom pozitivni utisci: „ Fulminantna predstava koja obogaćuje repertoar teatra Maxim Gorki i predstava koja nagoni na razmišljanje…".
Među posjetiocima i dosta, uglavnom mladih ljudi sa područja bivše Jugoslavije , koji redovno dolaze na Frljićeve predstave i poznaju ih i iz Zagreba, Splita ili Sarajeva. Oni se raduju uspjehu režisera koji potiče iz istog kulturnog kruga, koji je njima, kažu, daleko bliskiji od njemačkog. Jedna Bosanka se, kaže, raduje što se u nekim ovdašnjim medijima povodom premijere „Izvještaja jednoj akademiji" o Frljiću piše kao o veoma talentovanom evropskom režiseru, rođenom u Travniku u Bosni i Hercegovini. No, i oni, kao i Oliver Frljić, radije, barem zasad, žive i rade u ovom „kulturnom krugu".