Μιτροβίτσα: μονόδρομος η συνύπαρξη Σέρβων και Αλβανών

Το σχέδιο προβλέπει μια επιτηρούμενη ανεξαρτησία και την προστασία της σερβικής αλλά και άλλων μειονοτήτων. Τα σχέδια επί χάρτου είναι η μία πλευρά, η άλλη είναι η πραγματικότητα. Ποσό εφικτή είναι η αρμονική συνυπάρξει των δύο λαών; Ας κάνουμε ένα νοερό ταξίδι στη Μιτροβίτσα. Ήταν το βιομηχανικό κέντρο της περιοχής, σήμερα είναι μια διαιρεμένη και φτωχή πόλη, που περιμένει την λύση. Από τους 130.000 κατοίκους της Μιτροβίτσα το 80% είναι αλβανοί και το 20% σέρβοι.

Ο ποταμός Ιμπρι κόβει στα δύο την πόλη. Η γέφυρα δεν είναι σημείο ένωσης, αλλά διαίρεσης των Αλβανών και των Σέρβων. Δυνάμεις κυανοκράνων βρίσκονται ακριβώς στη μέση και παρακολουθούν κάθε κίνηση. Τον Μάρτιο ξέσπασαν οι πιο βίαιες συγκρούσεις από το τέλος του πολέμου το 1999. 26 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα σε δύο μέρες.

Η διένεξη με επίκεντρο τη Μιτροβίτσα εξαπλώθηκε σε ολόκληρο το Κοσσυφοπέδιο. Δεκάδες σπίτια σέρβων καταστράφηκαν και πάνω από 30 ορθόδοξες εκκλησιές κάηκαν. Στο νότιο τμήμα της Μιτροβίτσα όλα είναι αλβανικά, οι άνθρωποι, οι δρόμοι, οι επωνυμίες, η μουσική. Αλλά μόλις περάσει κανείς τη γέφυρα προς βορρά όλα είναι σερβικά, η σερβική σημαία κυματίζει πάνω από όλα τα καφέ, οι επωνυμίες στα καταστήματα και στους δρόμους είναι στα σερβοκροατικά και τα αυτοκίνητα έχουν σερβικά νούμερα.

Ο περαστικός αισθάνεται ότι η παρουσία της διεθνούς δύναμης είναι απαραίτητη για την ειρηνική συνύπαρξη. Οι πληγές δεν έχουν επουλωθεί, ο πόνος για το παρελθόν είναί ασίγαστος και τα αποθέματα βίας είναι μεγάλα σε μια περιοχή όπου τα εγκλήματα τιμής και η βεντέτα κυριαρχούν για το ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Όμως ο Ολιβερ Ιβάνοβτς, πρόεδρος του μεγαλύτερου σερβικού κόμματος στο Κόσοβο θεωρεί τη συνύπαρξη εφικτή. «Είμαι πεπεισμένος ότι μπορεί να λειτουργήσει.

Το πρόβλημα εστιάζεται στους Αλβανούς, που θεωρούν την λύση της ανεξαρτητοποίησης ως μαγική φόρμουλα, που θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα. Όμως το οριστικό καθεστώς θα έχει σημασία, αν οι δύο πλευρές συμφωνήσουν. Αν όχι, μπορεί να προκληθεί ένας νέος αέναος κύκλος βίας».Η πόλη Πέγια, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Κοσσυφοπεδίου με 5 κοινότητες και 120.000 κατοίκους δίνει δείγμα γραφής για την ειρηνική συνύπαρξη αλβανών και σέρβων.

Χάρη σε προγράμματα της Ε.Ε. οι πρόσφυγες επέστρεψαν στα σπίτια τους, το κλίμα συνεργασίας είναι καλό και δεν έχουν ακουστεί κρούσματα βίας. Στο χωριό Μπρέστοβικ ζουν 750 ψυχές, αλβανοί και σέρβοι. Καλλιεργούν μαζί τα χωράφια. Ο Αζέμ Χυσενί, 82 χρονών εγκατέλειψε το χωριό του και πήγε πρόσφυγας στην Αλβανία. Μετά από ένα χρόνο ξαναγύρισε, βρήκε το σπίτι του καμένο. Στην ίδια θέση έχτισε άλλο. ΟΙ σέρβοι σκότωσαν την κόρη, την εγγονή του και τον μεγαλύτερο γιο του. «Οι γιοι μου και οι φίλοι τους», μας λέει, «δεν μιλούν εύκολα με τους σέρβους. Και έχουν λόγους, οι περισσότεροι έχουν χάσει αδέλφια και συγγενείς. Αλλά τους λέω πάντα, μιλήστε μαζί τους. Αν σας λεηλάτησαν και σας έκαψαν το σπίτι, μπορούν να ξαναέρθουν. Αλλά αν βούτηξαν τα χέρια του στο αίμα, θα πρέπει να φύγετε μακριά.

Το χωριό Μπρεστοβικ έχει 275 σέρβους. Ο Στεβο Ντγιάβριτς είναι ένας από αυτούς. Το 2000 εγκατέλειψε το χωριό και μετά τρία χρόνια ξαναγύρισε για να βρει το σπίτι του και το χωράφι του καμένα. Κατάφερε όμως να ορθοποδήσει. «Έζησα πολλά χρόνια με τους Αλβανούς, υποστηρίζει. Περάσαμε τρεις πολέμους και παρ΄ολ΄ αυτά ζούμε και πάλι μαζί. Τι να κάνουμε, πρέπει να συνυπάρξουμε. Τα χωράφια μας είναι δίπλα-δίπλα. Πώς γίνεται να μην μιλιόμαστε»;