Αντόνιο Κόστα: Ένα «πολιτικό ζώο» στο ρετιρέ της ΕΕ

Στην πολιτική - και όχι μόνο - το να διαδέχεσαι κάποιον που αποδείχτηκε «λίγος» είναι μια πρώτη καλή προϋπόθεση για μια επιτυχημένη δική σου θητεία. Δεν είναι όμως και δεδομένα καθησυχαστική, αφού οι προσδοκίες να είσαι καλύτερος είναι αναπόφευκτα αυξημένες. Ο Αντόνιο Κόστα, πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας , το γνωρίζει αυτό. Διαδέχεται τον επίσης πρώην πρωθυπουργό, τον Βέλγο Σαρλ Μισέλ, ο οποίος δεν πήρε… απολυτήριο με τους καλύτερους βαθμούς, ολοκληρώνοντας τη θητεία του ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η αιτία για αυτό δεν ήταν μόνο οι συνεχείς του κόντρες και τα «αλληλοτσιμπήματα» με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που δημιούργησαν συχνά φαινόμενα δυσλειτουργίας του ογκώδους μηχανισμού των Βρυξελλών. Ο Μισέλ ήταν συνολικά ένας ιδιόρρυθμος χαρακτήρας, που συχνά έδειξε να βάζει την προσωπική του προβολή πάνω από τον κοινό σκοπό.

Ένα όνομα… πολύ συνηθισμένο

Για τον Αντόνιο Κόστα δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Μάλλον το αντίθετο ισχύει. Το απέδειξε άλλωστε τον Νοέμβριο του 2023. Ήταν τότε που αποφάσισε να παραιτηθεί μέσα σε λίγες ώρες, όταν ανακοινώθηκε ότι η εισαγγελία της χώρας ερευνούσε σκάνδαλο διαφθοράς, που έφτανε μέχρι τον προθάλαμο του γραφείου του. Σε σύνολο 42 εισαγγελικών ερευνών εξετάστηκαν κατηγορίες για παρατυπίες στην χορήγηση αδειών για ένα ορυχείο λιθίου, μια μονάδα παραγωγής υδρογόνου και ένα κέντρο συλλογής και επεξεργασίας ψηφιακών δεδομένων. Το όνομα «Κόστα» που ακουγόταν σε υποκλαπείσες τηλεφωνικές συνομιλίες είναι πολύ διαδεδομένο και τελικά αποδείχτηκε ότι δεν αφορούσε τον ίδιο. Κάτι που ο Αντόνιο Κόστα υποστήριξε από την πρώτη στιγμή, παραιτούμενος όμως και δηλώνοντας έτοιμος να συνεργαστεί πλήρως με τις αρχές για τη διερεύνηση του σκανδάλου. Αυτό πάντως δεν γλύτωσε το κόμμα του από την εκλογική ήττα, που συνδυάστηκε και με ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά για το ακροδεξιό κόμμα Chega.

Ως «αθώος» έχει πλέον καταγραφεί στη συνείδηση των συμπατριωτών του, που τον αποκαλούν γνήσιο «πολιτικό ζώο». Άλλωστε οι κυβερνώντες σήμερα στην Λισαβόνα συντηρητικοί δεν θα δέχονταν έναν Πορτογάλο σοσιαλιστή σε αυτό το αξίωμα αν είχαν αμφιβολίες για την καθαρότητά του. Ο σήμερα 62χρονος άλλοτε δήμαρχος της Λισαβόνας (2007-2015) και πρωθυπουργός (2015-2023) μπήκε στην πολιτική από μικρός, συμμετέχοντας στην οργάνωση των νέων Σοσιαλιστών την πολιτικά ταραγμένη, αλλά γεμάτη ζυμώσεις περίοδο μετά το τέλος της δικτατορίας το 1973.

Ένα βιογραφικό με επιτυχίες

 

Στις τελευταίες εκλογές που πήρε μέρος, το 2022, βίωσε έναν απρόβλεπτο θρίαμβο, που του χάρισε την αυτοδυναμία, μετά από μια τετραετία συνεργασίας με την Αριστερά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνέβαλε με την οικονομική πολιτική του στο να συνέλθει η πατρίδα του πολύ γρηγορότερα από άλλες χώρες από την μεγάλη οικονομική κρίση και να απαλλαγεί πολύ νωρίτερα από τις ασφυκτικές απαιτήσεις της Τρόικα, που άφησε το στίγμα της και στην Πορτογαλία.

Αυτό που του προσμετρούν οι συνομιλητές του είναι ότι αποτελεί ο ίδιος καλό και ευχάριστο συνομιλητή, με όπλο το χαμόγελο και τους ήπιους τόνους. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του δεν θα υπάρξουν οι προστριβές και τα παρατράγουδα της προηγούμενης πενταετίας στις σχέσεις του Συμβουλίου με την Κομισιόν. Δεν είναι τυχαίο ότι η φον ντερ Λάιεν υποστήριξε την υποψηφιότητά του με θέρμη και ότι υπέρ του ψήφισαν ακόμα και παραδοσιακοί «αντιδραστικοί», όπως ο Βίκτορ Όρμπαν.

Ζητούμενη η διαπραγματευτική μαεστρία

Μπορεί η θέση του προέδρου του Συμβουλίου να μην έχει πολλές αρμοδιότητες, πέραν του συντονιστικού κυρίως ρόλου και του διαμορφωτή της ατζέντας των συνόδων, αλλά οι διαπραγματευτικές ικανότητες είναι εξαιρετικά χρήσιμες, όταν οι ηγέτες των 27 μπορεί να φιλονικούν ακόμα και για τη διατύπωση μιας φράσης σε ένα κοινό ανακοινωθέν.

Η σχέση του με την φον ντερ Λάιεν, με την εκπρόσωπο για θέματα εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλλας, αλλά και με πολλούς από τους πρώην συναδέλφους του αναμένεται λοιπόν λειτουργική, οπότε πράγματι οι προσδοκίες για την δραστηριότητά του δικαιολογημένα διαδέχτηκαν την ικανοποίηση για την εκλογή του και την ανακούφιση για το τέλος της θητείας του Σαρλ Μισέλ. Πολλές ελπίδες στο πρόσωπό του έχει δείξει να εναποθέτει και ο Πέδρο Σάντσες, πρωθυπουργός της Ισπανίας, ο οποίος ελπίζει χάρις και στην καλή χημεία μεταξύ του Πορτογάλου και της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν σε μια πιο μετριοπαθή στάση συνολικά της ΕΕ, αναφορικά με τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας των ερχόμενων ετών.

Αυτό ακριβώς είναι ένα από τα πολλά ανοικτά θέματα της επόμενης και δεδομένα ταραγμένης περιόδου για την διοικητική ιεραρχία ΕΕ, που θα χρειαστεί να κουβαλήσει πολλά καρπούζια σε μια μασχάλη. Το αν θα καταφέρει να μην τα «σπάσει» δεν θα εξαρτηθεί πάντως μόνο από τον Κόστα, τα χαμόγελα και τις καλές προθέσεις. Αλλά έτσι κι αλλιώς μαγικές ικανότητες δεν μπορεί κανείς να απαιτήσει από κανέναν.