Εμπορικός πόλεμος, το χειρότερο σενάριο για την Ευρώπη

Ένα από τα μεγαλύτερα «εργοτάξια» της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια είναι το πλάτωμα του Κίρχμπεργκ, στην Πόλη του Λουξεμβούργου, που φιλοξενεί τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Νέο αρχιτεκτονικό τοπόσημο της περιοχής είναι οι χρυσοί «Δίδυμοι Πύργοι» του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Μέσα στο 2025 ολοκληρώνεται και ο Πύργος της Κομισιόν «Ζαν Μονέ 2», που έχει «τινάξει στον αέρα» κάθε έννοια προϋπολογισμού (από τα 351 εκατομμύρια ευρώ στα 526, από εκεί στα 992,5 και βλέπουμε…).

Στην ίδια γειτονιά, σε θέση περίοπτη, κατασκευάζει όμως τα κεντρικά γραφεία του και ο όμιλος ArcelorMittal, η παγκόσμια «αυτοκρατορία του χάλυβα» της ινδικής οικογένειας Μιτάλ, στην οποία ο Αντίτια Μιτάλ έχει παραλάβει τα ηνία κληρονομικώ δικαιώματι από τον πατέρα του, Λάξμι Μιτάλ. Αν το καλοσκεφτούμε, είναι μία εξαιρετικά παραστατική εικόνα για την οικονομική διείσδυση της Ασίας στην καρδιά της Ευρώπης. Εκεί όπου πριν λίγες δεκαετίες κυριαρχούσε η ευρωπαϊκή χαλυβουργία με ό,τι καλό ή κακό επέφερε αυτό στην ιστορική διαδρομή της Ευρώπης (στιβαρές βιομηχανικές υποδομές από τη μία, εξοπλισμοί ως τα δόντια από την άλλη), υψώνει τώρα το ανάστημά της η δυναστεία Μιτάλ. Ωσάν να θέλει να στείλει το μήνυμα: «Το αφεντικό άλλαξε, καλό είναι να προσαρμοστείτε σιγά σιγά».

Ασιατικοί κολοσσοί στην ηλεκτροκίνηση

Δεν είναι η πρώτη, ούτε η μόνη εντυπωσιακή «απόβαση» ασιατικής υπερδύναμης στην καρδιά της Ευρώπης. Το 2024 άνοιξαν στο Μόναχο αντιπροσωπείες οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες BYD και HiPhi, πρωταγωνιστές στην ηλεκτροκίνηση. Μάλιστα η HiPhi δηλώνει ότι, με αφετηρία το Μόναχο, θέλει να επεκταθεί σε όλη την Ευρώπη, όπως έκανε στην Κίνα, όπου ήδη διαθέτει 100 υποκαταστήματα. Επόμενος σταθμός του κινεζικού ομίλου θα είναι το Όσλο, καθώς η Νορβηγία διαθέτει ίσως το καλύτερο δίκτυο φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων παγκοσμίως. Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ο γερμανικός όμιλος Volkswagen, η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία του κόσμου, εξετάζει το ενδεχόμενο να κλείσει ολόκληρα εργοστάσια, για πρώτη φορά στην ιστορία του.

Σε μία εποχή που υψώνονται νέα τείχη οικονομικού προστατευτισμού, με πρωτεργάτη τον Ντόναλντ Τραμπ και την πολιτική του «America First» (την οποία εν τούτοις δεν έσπευσαν να ανατρέψουν πλήρως οι Δημοκρατικοί στη δική τους «παρένθεση διακυβέρνησης»), η Ευρώπη φαίνεται να καταφεύγει και εκείνη στην εύκολη λύση της επιβολής δασμών. Παρά την αντίθεση της Γερμανίας, από το καλοκαίρι έχουν επιβληθεί τιμωρητικοί δασμοί σε τρεις κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες στο όνομα ενός «δίκαιου ανταγωνισμού», όπως είχε αναφέρει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σε αχαρτογράφητα ύδατα...

Θα καταφέρει έτσι να αντιμετωπίσει η Ευρώπη τον ανταγωνισμό της Κίνας και άλλων ασιατικών οικονομιών; Είναι αδύνατον να το προβλέψουμε με ακρίβεια, καθώς μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα ύδατα. Ωστόσο, μία πρώτη ματιά στο διεθνές δίκαιο των αντιποίνων μάς δείχνει ότι όταν γίνει η αρχή, δύσκολα μπαίνει ένα τέλος.

Επιπλέον, προκύπτουν δύο εξαιρετικά δυσεπίλυτα προβλήματα. Το πρώτο αφορά την αρχή της αναλογικότητας. Κανείς δεν εγγυάται ότι οι τιμωρητικοί δασμοί της τάξης του 17% (όπως αυτοί που επέβαλε η ΕΕ στην BYD, για παράδειγμα) θα απαντηθούν επίσης με δασμούς της τάξης του 17% και όχι με υψηλότερους. Το δεύτερο αφορά τον (μη) συγγενή χαρακτήρα πιθανών μελλοντικών αντιποίνων. Ουδείς γνωρίζει αν οι δασμοί στην αυτοκινητοβιομηχανία θα απαντηθούν με μία επιβάρυνση στον ίδιο κλάδο και όχι σε άλλον, στον οποίο η Ευρώπη μπορεί να «πονάει» ακόμα περισσότερο. Ποιος θα το κρίνει και ποιος θα το αποφασίσει δεσμευτικά και τελεσίδικα, όταν εσκεμμένα εγκαταλείπουμε την ισχύ του δικαίου, για να εμπιστευθούμε το δίκαιο του ισχυρού;