Μαγδεμβούργο: Πένθος, ερωτήματα,νεοναζί στους δρόμους

Ρεπορτάζ από το Μαγδεμβούργο

Βαρύ πένθος, οδύνη, άνδρες, γυναίκες και παιδιά σιωπηλοί με δάκρυα στα μάτια με λίγα λουλούδια στο χέρι. Αναμμένα κεριά, προσευχές, μηνύματα αλληλεγγύης. Κι ένα μεγάλο «γιατί». Κάπως έτσι μπορεί να περιγραφεί η ατμόσφαιρα στο Μαγδεμβoύργο, την ήσυχη πόλη των σχεδόν 250.000 κατοίκων, μετά την επίθεση στη χριστουγεννιάτικη αγορά με τραγικό απολογισμό μέχρι στιγμής: 5 νεκρούς και πάνω από 200 τραυματίες.

Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν στην DW τις πρωτοφανείς εικόνες τρόμου και πανικού στη χριστουγεννιάτικη αγορά και εξέφρασαν ανησυχία για την ασφάλεια σε δημόσιους χώρους στη Γερμανία. Μιλώντας στην DW o Hλίας Τρισμπιώτης, ιδιοκτήτης ελληνικού εστιατορίου κοντά στο σημείο της επίθεσης στο κέντρο του Μαγδεμβούργου, περιγράφει καρέ-καρέ τι συνέβη το βράδυ της Παρασκευής γύρω στις 19.00 ώρα Γερμανίας.

«Ήμασταν στο εστιατόριο, δουλεύαμε. Γύρω στις 19.00 με 19.30 οι πελάτες μας, μας έδειξαν στο ίντερνετ τι είχαν δει, σοκαρισμένοι. Στην αρχή έλεγαν ότι ένα αυτοκίνητο μπήκε στην αγορά και πάτησε ανθρώπους. Ο κόσμος έφυγε μετά από λίγο. Βγήκαμε έξω να δούμε τι γίνεται. Ελικόπτερα παντού, αστυνομία τριγύρω, ο κόσμος δεν μπορούσε να φύγει, είχε κλείσει η πόλη. Μας τάραξε όλους. Η επόμενη μέρα ήταν σαν νεκρή» ανέφερε για τις πρώτες στιγμές μετά την επίθεση. Για τον ίδιο, η επίθεση στο Μαγδεμβούργο θα επηρεάσει ευρύτερα το ήδη κακό κλίμα στη Γερμανία, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με το μεταναστευτικό. «Είναι σα να ρίχνεις λάδι στη φωτιά» λέει ο ίδιος.

Χθες βράδυ, μια μέρα μετά την επίθεση, πάντως, πράγματι η πόλη έμοιαζε με φάντασμα, με διάσπαρτα ακόμη στο δρόμο τα ίχνη της τραγωδίας: σπασμένα ποτήρια, κλειστά χριστουγεννιάτικα σπιτάκια βιαστικά, καλύμματα της αστυνομίας και των σωστικών συνεργείων για τα θύματα.

Ενός λεπτού σιγή στο σημείο της τραγωδίας, χθες στις 19.00, την ώρα που την Παρασκευή έγινε η δολοφονική επίθεση και μια συγκινητική θεία λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της πόλης παρουσία του καγκελάριου Όλαφ Σολτς και του Γερμανού Προέδρου Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Σοκαρισμένοι, πυροσβέστες και διασώστες έκλαιγαν κατά τη διάρκεια της τελετής, ενώ ο Όλαφ Σολτς έστειλε μήνυμα για ενότητα στη γερμανική κοινωνία τις δύσκολες αυτές ώρες. Οι πολιτικοί αρχηγοί ξαναγράφουν τα καθιερωμένα, μαγνητοσκοπημένα χριστουγεννιάτικα μηνύματα που φέτος θα είναι σκοτεινά, πένθιμα.

Γνωστός ο δράστης– Δεν είχε κριθεί επικίνδυνος

Τα ερωτήματα που εγείρονται γύρω από το προφίλ του δράστη, την πρότερη γνώση των γερμανικών αρχών αλλά και τις συνθήκες ασφαλείας σε χριστουγεννιάτικες αγορές και ευρύτερα δημόσιους χώρους στη Γερμανία είναι πολλά. Οι μέχρι τώρα πληροφορίες συντείνουν στο ότι ο δράστης ήταν γνωστός στις γερμανικές αρχές προ πολλού. Ήδη από το 2013 είχε καταδικαστεί σε πρόστιμο από δικαστήριο για διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης. Έκτοτε υπήρχε πλήθος αναφορών και καταγγελιών για το πρόσωπό του με πολλές και διαφορετικές αφορμές, ενώ οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας είχαν προειδοποιήσει τη Γερμανία για την εξτρεμιστική δράση του στο διαδίκτυο, ζητώντας την έκδοσή του στη Σαουδική Αραβία.

Ο Τάλεμπ Αλ Α. από την άλλη, σχολιάζουν γερμανικά μέσα, κατάφερε να λάβει προσφυγικό στάτους στη Γερμανία το 2016 με ιδιαίτερη ευκολία και παρά την προηγούμενη καταδίκη του, ενώ η Γερμανία είχε επίσης απορρίψει την έκδοσή του. Επίσης το 2023 μετά από αξιολόγηση του φακέλου του από τις ανακριτικές αρχές του Μαγδεμβούργου και την Ομοσπονδιακή Εγκληματολογική Υπηρεσία, είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο δράστης του Μαγδεμβούργου δεν συνιστούσε «συγκεκριμένο κίνδυνο» για τη γερμανική δημόσια τάξη.

Μπορούσαν να αποφευχθούν τα κενά ασφαλείας;

Προβληματισμό προκαλούν και οι απορίες που δημιουργούνται για το σχέδιο ασφαλείας που ίσχυε για τη χριστουγεννιάτικη αγορά, δεδομένου ότι παρά τα οδοφράγματα με μπετόν σε κάποια σημεία και την αστυνομική παρουσία, ο δράστης κατάφερε με ιδιαίτερη ευκολία να εισέλθει με το αυτοκίνητό που είχε νοικιάσει από την είσοδο/έξοδο έκτακτης ανάγκης από τον κεντρικό δρόμο, δίπλα στην χριστουγεννιάτικη αγορά.

Ο Μαρσέλ Γκούνταγιαν, μέλος του δημοτικού συμβουλίου από το τοπικό «Κόμμα των Κηπουρών» και ιδιοκτήτης περιπτέρου στη χριστουγεννιάτικη αγορά είδε σε πρώτο πλάνο την είσοδο του SUV στην αγορά, το οποίο μάλιστα όπως μας περιγράφει πέρασε ξυστά από τον μικρό γιο του και τις δύο ανιψιές του που έπαιζαν εκείνη την ώρα σε χριστουγεννιάτικο, ξύλινο καρουζέλ. «Ήταν μια καταστροφή» λέει χαρακτηριστικό. «Ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου μεριμνάς για πολλά, αλλά εκείνη τη στιγμή ένιωσα κι εγώ αδύναμος. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα τη στιγμή της επίθεσης». Και συμπληρώνει για τα μέτρα ασφαλείας:

«Στο δημοτικό συμβούλιο μιας πόλης περίπου 250.000 κατοίκων λέει κανείς: δεν μπορεί να συμβεί εδώ κάτι τέτοιο. Δεν είμαστε Βερολίνο, Μόναχο, Κολωνία, κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί σε μεγάλες πόλεις. Κανείς δεν είχε υπολογίσει ότι μπορεί να συνέβαινε και εδώ, σε μια πόλη όπως το Μαγδεμβούργο. Έχουμε αστυνομία, έχουμε περιμετρικά της αγοράς κιγκλιδώματα με μπετόν για να μη συμβεί κάτι τέτοιο κι όμως έγινε. Αυτή τη φορά έπεσε ένα αυτοκίνητο. Τι άλλο θα συμβεί; Δεν μπορείς να είσαι ασφαλής… Κι όλα αυτά ενώ είχαμε ελέγχους, ελέγχους σε τσάντες, αλλά και όλα τα μέτρα ασφαλείας που επιβλήθηκαν μετά το 2016 και την επίθεση στο Βερολίνο. Επενδύσαμε χρήματα στην ασφάλεια. Αλλά τελικά που αρχίζει και πού τελειώνει η ασφάλεια; Είχαμε σκεφτεί ότι δεν τα χρειαζόμαστε όλα αυτά, αλλά τελικά τα χρειαζόμαστε ξανά ή ακόμη. Κι αυτό είναι το χειρότερο».

Βραδιά τρόμου από νεοναζί στο Μαγδεμβούργο

Χθες βράδυ όμως το Μαγδεμβούργο βάφθηκε με μαύρο και για έναν ακόμη λόγο. Περίπου 1.000 νεοναζί έσπειραν τον φόβο στους δρόμους της πόλης, την ώρα της τελετής μνήμης, με ναζιστικά συνθήματα και τραγούδια και τον χιτλερικό χαιρετισμό, φωνάζοντας «έξω οι ξένοι», «εμείς είμαστε ο λαός» αλλά και ζητώντας «επαναπατρισμό (Remigration)», βασικό σύνθημα που υιοθετεί στον επίσημο πολιτικό λόγο και στα προεκλογικά πλακάτ της για τις μαζικές απελάσεις ανθρώπων με μεταναστευτικό υπόβαθρο η AfD.

Για διαδρομές τρόμου με τα τοπικά τρένα από και προς το Μαγδεμβούργο κάνουν λόγο επίσης αυτόπτες μάρτυρες, ενώ και η DW βρέθηκε σε ένα από αυτά στο πλαίσιο του ρεπορτάζ.

Δεκάδες νεοναζί είχαν κατακλύσει βαγόνια, εκφοβίζοντας επιβάτες με μεταναστευτικό υπόβαθρο, εξαπολύοντας ρατσιστικές ύβρεις, απειλώντας για χρήση βίας αλλά και αποτρόπαια «ανέκδοτα» για το Ολοκαύτωμα, τους Εβραίους, τους Ρομά και εν γένει τους «μη καθαρούς Γερμανούς». Κατά την επιστροφή ομάδων νεοναζί στο Βερολίνο και συγκεκριμένα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό η γερμανική αστυνομία που είχε σπεύσει με μεγάλες δυνάμεις συνέλαβε αρκετούς εξ αυτών, μετά από κλήσεις επιβατών.

Ανησυχία για εργαλειοποίηση της επίθεσης

Την ίδια ώρα αυξάνεται η ανησυχία για την πολιτική εργαλειοποίηση της επίθεσης ενόψει των πρόωρων εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου. Αν και ο δράστης θεωρείται φανατικός αντι-ισλαμιστής, για τους ακροδεξιούς κύκλους παραμένει ανεπιθύμητος ξένος που δεν έχει θέσει «στη δική τους Γερμανία». Πολιτικοί της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) διαμηνύουν ότι οι υπαίτιοι της τραγωδίας βρίσκονται στην τοπική κυβέρνηση (CDU, SPD, FDP), αλλά και στο Βερολίνο. Eπισήμως η συμπρόεδρος του κόμματος Αλίς Βάιντελ διεμήνυσε ότι ο δράστης δεν ήταν μέλος της AfD, παρά την συμπάθειά του προς το κόμμα, όπως φαίνεται από τις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε κάθε περίπτωση ένας δυσοίωνος προεκλογικός αγώνας έχει μόλις ξεκινήσει , με τη σκιά της μισαλλοδοξίας και πάλι πάνω από τη Γερμανία. Θα είναι ίσως ο πιο σκοτεινός προεκλογικός αγώνας των τελευταίων δεκαετιών. Πάντως μετά το Μαγδεμβούργο ένα γίνεται σαφές: ότι το προσφυγικό, η θέση του Ισλάμ στη Γερμανία, η ένταξη των μεταναστών στη χώρα αλλά και η συζήτηση περί μαζικών απελάσεων θα μονοπωλήσουν την ατζέντα, με απρόβλεπες συνέπειες για τους προεκλογικούς, αλλά και τους μετεκλογικούς συσχετισμούς.