Οι τιμές της χριστουγεννιάτικης σοκολάτας εκτοξεύονται

Τα φετινά Χριστούγεννα οι τιμές των τροφίμων μοιάζουν να έχουν πέσει. Σε πολλές χώρες η υποχώρηση του πληθωρισμού επιτρέπει στους καταναλωτές να κινηθούν με σχετικά μεγαλύτερη οικονομική άνεση σε σύγκριση με προηγούμενες χρονιές – εκτός βέβαια αν θέλουν να αγοράσουν σοκολάτες.

Τα γερμανικά μέσα αναφέρουν πως η τιμή της Kinder σοκολάτας σε μορφή Άγιου Βασίλη έχει ανέβει έως και 50%, ενώ και στο Ηνωμένο Βασίλειο οι τιμές σε ορισμένα προϊόντα σοκολάτας έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Την ίδια στιγμή μία γαλλική εταιρεία παραγωγής σοκολάτας δήλωσε προσφάτως στην Ouest France πως έχουν εκτοξευτεί και οι τιμές του κακάο, με την εταιρεία να πληρώνει φέτος 12.000 ευρώ ανά μετρικό τόνο – πέρυσι το κόστος του κακάο βρισκόταν μόλις στις 3.000 ευρώ ανά μετρικό τόνο.

Ένας εφιάλτης για τους λάτρεις της σοκολάτας

Φαίνεται λοιπόν να υπάρχει παγκοσμίως ένας… «σοκολατοπληθωρισμός» - και σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς η κατάσταση θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο.

Οι καλλιέργειες κακάο στη Δυτική Αφρική υποφέρουν εξαιτίας του ιού CCSV, γνωστού και ως «ιού των διογκωμένων βλαστών», ο οποίος πλήττει τα κακαόδεντρα και μπορεί να προκαλέσει ακόμη και μείωση της τάξεως του 50% στη συγκομιδή μέσα σε μόλις δύο χρόνια.

Ως εκ τούτου η φετινή σεζόν αποδείχθηκε καταστροφική για τις σοδειές κακάο – και οι συνθήκες έγιναν ακόμη χειρότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής και των δυσμενών καιρικών συνθηκών, όπως και της έλλειψης λιπασμάτων, ένα ζήτημα που κλιμακώθηκε ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τα συνεπαγόμενα προβλήματα στις εξαγωγές μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του κακάο στο Διηπειρωτικό Χρηματιστήριο του Λονδίνου (ICE) κινούνταν την προηγούμενη εβδομάδα στις 8.363 λίρες (10.136 ευρώ) ανά μετρικό τόνο, σε τιμή δηλαδή πενταπλάσια σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2022 και σχεδόν τριπλάσια από το τελευταίο έτος.

Αυτό οφείλεται «στην ανησυχία πως οι καλλιέργειες στην Ακτή του Ελεφαντοστού και την Γκάνα δεν θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες, με αποτέλεσμα να μειωθεί το δυνητικό πλεόνασμα της παραγωγής για το 2024/2025», εξηγεί στην DW ο Στιβ Γουότεριτζ, επικεφαλής έρευνας για τα soft commodities στην Tropical Research Services του Λονδίνου.

Η απειλή του CCSV

Ο Γουότεριτζ χαρακτήρισε τον ιό CCSV ως μία «καταστροφή», προσθέτοντας ακόμη ότι «δεν φαίνεται να λαμβάνονται και πολλά μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του ιού στην Ακτή του Ελεφαντοστού και την Γκάνα και επομένως η κατάσταση μόνο θα χειροτερεύει».

Ο Μισέλ Ναρντελά, διευθυντής του τμήματος οικονομικών και στατιστικής στον Διεθνή Οργανισμό Κακάο (ICCO), εκτιμά πως είναι επιτακτική ανάγκη να στραφεί η προσοχή στη βελτίωση των προγραμμάτων βιωσιμότητας στην Αφρική, ώστε μέσω αυτών να βελτιωθούν και οι γεωργικές πρακτικές.

«Οι μικροκαλλιεργητές δεν είναι βέβαιο πως γνωρίζουν τη ζημιά που προκαλεί στις σοδειές [ο CCSV], αλλά ούτε και ξέρουν ποιες γεωργικές πρακτικές να εφαρμόσουν για τον περιορισμό του», τονίζει στην DW ο Ναρντελά. «Επιπλέον, δεν θέλουν να ξεριζώσουν τα κακαόδεντρα, διότι το κακάο είναι η μοναδική πηγή εισοδήματός τους».

Σε πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times ο Πιέρ Αντουράν, ιδρυτής και υπεύθυνος επενδύσεων στην Andurand Capital Management, προειδοποιεί και αυτός πως «έρχονται πολύ υψηλότερες τιμές» εξαιτίας ενός «πολυετούς διαρθρωτικού ελλείμματος στην προσφορά και τη ζήτηση κακάο».

Η Ένωση της Γερμανικής Ζαχαροπλαστικής Βιομηχανίας (BDSI), η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα περισσότερων από 200 ζαχαροπλαστών παραγωγών, εκφράζει από την πλευρά της την ανησυχία πως τα στοιχεία σχετικά με την περιορισμένη παραγωγή μπορεί να είναι «αναξιόπιστα».

«Υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία αναφορικά με τη συνολική συγκομιδή στη Δυτική Αφρική. Ενώ ορισμένες εκτιμήσεις αναφέρουν μειώσεις στις σοδειές, τα φορτία που φθάνουν στα λιμάνια και αποτελούν έναν πολύ σημαντικό δείκτη, έχουν αυξηθεί αισθητά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι», επισημαίνει γραπτώς στην DW η BDSI.

Το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (MZ) εκτιμά πως από κάθε ευρώ που πληρώνει ο καταναλωτής για την αγορά μίας μπάρας σοκολάτας, μόλις 7 λεπτά πηγαίνουν στους καλλιεργητές κακάο, ενώ οι έμποροι και οι κατασκευαστές του προϊόντος λαμβάνουν περίπου 80 λεπτά.

Τι γίνεται με τις σοδειές στην Γκάνα;

Οι αγρότες στην Γκάνα, η οποία αποτελεί τη δεύτερη σε μέγεθος χώρα-παραγωγό κακάο στον πλανήτη μετά την Ακτή του Ελεφαντοστού, ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν όσο περισσότερο κακάο μπορούν εν αναμονή των υψηλότερων τιμών – και ως αποτέλεσμα επιδεινώθηκαν οι ελλείψεις στις προμήθειες.

Η κυβέρνηση της Γκάνας ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα πως τα ποσά που καταβάλλονται στους αγρότες αυξήθηκαν κατά σχεδόν 50%, με σκοπό να σταματήσει αυτή η πρακτική, όπως και να περιοριστούν φαινόμενα λαθρεμπορίου κακάο προς τις γειτονικές χώρες έναντι υψηλότερων εσόδων.

Μέχρι στιγμής πάντως η αύξηση των τιμών έχει περιορισμένη επίδραση στη ζήτηση. Στη Γερμανία η κατά κεφαλήν κατανάλωση σοκολάτας αυξήθηκε από τα 9 κιλά το 2018 σε περίπου 9,9 κιλά το 2023, σύμφωνα με τη BDSI. Τα στοιχεία που παραθέτει η εταιρεία έρευνας της αγοράς NIQ καταδεικνύουν μείωση των πωλήσεων σοκολάτας κατά 1,3% μέσα στους τελευταίους 12 μήνες.

Οι ανταγωνιστές καραδοκούν

Εντωμεταξύ οι ανταγωνιστές περιμένουν τις εξελίξεις και, σε περίπτωση που οι σοδειές κακάο στη Δυτική Αφρική συνεχίσουν την καθοδική πορεία, σκοπεύουν να αυξήσουν δραστικά την παραγωγή τους. «Ενώ η παραγωγή στην Αφρική έχει μειωθεί, στην Ασία και την Ωκεανία παραμένει σταθερή και έχει αυξηθεί μόνο στη Λατινική Αμερική», παρατηρεί ο Ναρντελά από τον ICCO.

Αρκετοί αγρότες από την Ινδία, που επί του παρόντος αποτελούν μόλις το 1% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο, βλέπουν τις ελλείψεις ως ευκαιρία. Στη δε Ινδονησία, την τρίτη σε μέγεθος χώρα-παραγωγό κακάο παγκοσμίως, η κυβέρνηση επιδιώκει να αναζωογονήσει τον κλάδο με σημαντικά προγράμματα επιδοτήσεων. Σύμφωνα με την Jakarta Post, από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο οι εξαγωγές κακάο της Ινδονησίας διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος φτάνοντας στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ωστόσο ακόμη και αν οι χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής αποφασίσουν να στραφούν ακόμη περισσότερο στις καλλιέργειες κακάο αξιοποιώντας νέες εκτάσεις γης για τη φύτευση κακαόδεντρων, τα τελευταία χρειάζονται συνήθως τέσσερα χρόνια για να ωριμάσουν – και ως εκ τούτου δεν μπορούν να συμβάλουν στην άμεση αντιμετώπιση της κρίσης.

Ο Γουότεριτζ εκτιμά πως η τελευταία άνοδος στην τιμή του κακάο θα «χτυπήσει» τους καταναλωτές σε έξι με εννέα μήνες από τώρα, το οποίο σημαίνει πως τα επόμενα Χριστούγεννα η σοκολάτα μάλλον θα είναι ακόμη πιο ακριβή.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς