Ποσό-ρεκόρ για σπάνιο χειρόγραφο του Αϊνστάιν

Πρόκειται χωρίς καμιά αμφιβολία για έναν πλειστηριασμό "στρατοσφαιρικό", με όλες τις σημασίες της λέξης, και για ένα ποσό αστρονομικό. Μια από τις σπάνιες χειρόγραφες σημειώσεις του Αϊνστάιν που οδήγησαν τον ιδιοφυή επιστήμονα στην ανακάλυψη της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, πουλήθηκε χθες στο Παρίσι από τον Οίκο Christie´s στο ποσό-ρεκόρ των 11,6 εκ. ευρώ. Τα προηγούμενα ρεκόρ σε σπάνιες χειρόγραφες σημειώσεις του Αϊνστάιν ήταν το 2018 σε πλειστηριασμό στη Ν. Υόρκη για το «γράμμα του Θεού» έναντι 2,8 εκ. δολαρίων και το 2017 στην Ιερουσαλήμ για μια επιστολή του γύρω από το «μυστικό της ευτυχίας» για το ποσό των 1,56 εκ. δολαρίων.

Θαύμα ότι διασώθηκαν οι σημειώσεις

Ο πλειστηριασμός ξεκίνησε από το ποσό του 1,5 εκ. ευρώ, αλλά κατέληξε σε ένα «ντέρμπι» μεταξύ δύο αγοραστών, που πρόσφεραν συνεχώς 200.000 ευρώ ο ένας περισσότερα από τον άλλο. Σε ποιον από τους δύο κατοχυρώθηκε τελικά δεν έγινε γνωστό. Το ότι οι χειρόγραφες σημειώσεις 54 σελίδων διασώθηκαν μέχρι σήμερα ισοδυναμεί με θαύμα και οφείλεται στον συνάδελφό του και επιστήθιο φίλο του Μισέλ Μπεσό, ο οποίος συνυπογράφει τις σημειώσεις.

«Οι χειρόγραφες σημειώσεις αντανακλούν το έργο των δύο ερευνητών σε αγαστή συνεργασία, με πνεύμα ανταγωνιστικότητας, ίσως καμιά φορά και συμβίωσης» λέει ο Βενσάν Μπελουά, ειδικός σε βιβλία και χειρόγραφα του Οίκου Christie´s. «Αποκτούμε αυτό το συναίσθημα όταν ξεφυλλίζουμε τις σημειώσεις που έγιναν ανάμεσα στο 1913 και 1914. Εκείνο που το κάνει ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον είναι ότι σημειώσεις του πριν από το 1919 είναι εξαιρετικά σπάνιες. Ο Αϊνστάιν ήταν κάποιος που σπάνια φύλαγε σημειώσεις. Έτσι μόνο και μόνο το γεγονός ότι το χειρόγραφο επέζησε και έφτασε σε εμάς, το κάνει απολύτως εκπληκτικό».

«Ο Αϊνστάιν έκανε λάθη»

Στις χειρόγραφες σημειώσεις ο Αϊνστάιν καταγράφει τα πρώτα βήματα που τον οδήγησαν το 1915 στην περίφημη εξίσωση (Ε=mc2 ) ότι η ενέργεια ισούται με τη μάζα επί την ταχύτητα του φωτός στο τετράγωνο, και η οποία άλλαξε τον κόσμο. Ο Αϊνστάιν γκρέμισε με άλλα λόγια όλο το επιστημονικό υπόβαθρο, όπου είχαν βασιστεί οι τεχνικές μετρήσεις του χρόνου και του μήκους αποδεικνύοντας ότι η ταχύτητα επηρεάζει τον χρόνο, που δεν είναι απόλυτη έννοια.  Για τη θεωρία της σχετικότητας τού απονεμήθηκε το 1921 το βραβείο Νόμπελ Φυσικής.

«Εκείνο που βρίσκω ιδιαίτερα συγκινητικό με την ανάγνωση αυτού του χειρόγραφου είναι το εξης: έχουμε ίσως την εικόνα ενός αλάθητου, μονολιθικού Αϊνστάιν ως απόλυτης ιδιοφυΐας, ο οποίος από τον πρώτο υπολογισμό βρίσκει την σωστή εξίσωση. Αλλά αυτό το χειρόγραφο δείχνει ότι ο Αϊνστάιν ήταν έξυπνος, αλλά ήταν επιστήμονας, όπως οποιοσδήποτε άλλος» επισημαίνει ο Βενσάν Μπελουά. «Και όπως οποιασδήποτε άλλος επιστήμων περνά μέσα από στάδια αμφιβολίας, υποθέσεων που επιβεβαιώνονται ή όχι, μέσω επαλήθευσης, μέσω σφαλμάτων. Ο Αϊνστάιν κάνει λάθη σε αυτά τα χειρόγραφα. Και τον κάνει ακόμη μεγαλύτερο κατά κάποιον τρόπο, επειδή βλέπουμε την επιμονή, τη σκέψη ότι βρίσκονταν στο στάδιο δημιουργίας της θεωρίας του, την οποία διορθώνει και ανακατευθύνει».  

Ειρήνη Αναστασοπούλου/Reuters/afp