Στενεύουν τα περιθώρια στη διαμάχη Μόσχας-Κιέβου για το φυσικό άεριο

Ο ουκρανός υπουργός Ενεργείας Ιβάν Πλάτσκοφ μετέβη σήμερα στη Μόσχα προκειμένου να διαπραγματευτεί με τη ρωσική πλευρά, καθώς απομένουν μόλις τρεις ημέρες μέχρι να εκπνεύσει το ρωσικό τελεσίγραφο.

Εδώ και 15 περίπου χρόνια, η Μόσχα εξασφαλίζει σε πολλές από τις γείτονες χώρες μειωμένες τιμές φυσικού αερίου, όπως άλλωστε και στους πολίτες της.
Πρόσφατα όμως, το Κρεμλίνο εμφανίζεται απογοητευμένο, καθώς οι γείτονες, που απολάμβαναν σημαντικές επιδοτήσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, απομακρύνονται από τις ρωσικές θέσεις σε βασικά ζητήματα εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής. Η διάσταση συμφερόντων που σημειώνεται τα τελευταία δύο χρόνια έχει ενταθεί ακόμη περισσότερο μετά τις λαϊκές επαναστάσεις στην Ουκρανία και τη Γεωργία που έφεραν στην εξουσία φιλικές προς τη Δύση κυβερνήσεις.

Πριν από δύο ημέρες ο αντιπρόεδρος της Gasprom Αλεξάντερ Μεντβέντεφ εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή, κρατώντας ένα καυστήρα φυσικού αερίου και λέγοντας προκλητικά: «Βλέπετε πως διοχετεύεται το αέριο στην Ουκρανία; Από την 1η Ιανουαρίου του 2006, στις 10 το πρωί, θα κλείσουμε όμως τη στρόφιγγα. Η Ουκρανία θέλει να ενταχθεί στην Ευρώπη. Εμείς το μόνο που έχουμε να πούμε είναι, να την βοηθήσει ο καλός Θεός σε αυτή της την προσπάθεια».

Ουσιαστική βοήθεια όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο της Στοκχόλμης στηρίζει τις θέσεις της Ουκρανίας και καλείται να αποφασίσει εάν οι υπάρχουσες συμβάσεις μεταξύ των δύο χωρών ισχύουν μέχρι το 2013, όπως υποστηρίζει το Κίεβο. Όμως η Gasprom υποστηρίζει ότι στη διακρατική σύμβαση με την Ουκρανία προβλέπεται ότι κάθε χρόνο θα διεξάγονται διαπραγματεύσεις προκειμένου να καθορίζεται εκ νέου το ύψος της τιμής του φυσικού αερίου που θα καλείται να καταβάλει το Κίεβο. Μολονότι η ρωσική πλευρά υποστηρίζει ότι το ζήτημα είναι καθαρά οικονομικής φύσεως, ο πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν παρεμβαίνει ουσιαστικά στη διαμάχη. Εάν διατηρήσουμε τις παλαιές τιμές, στην πραγματικότητα επιδοτούμε τον ουκρανικό προϋπολογισμό με ένα δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως. Οι απώλειες για την Gasprom θα είναι με τις σημερινές τιμές ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και αυτό το βάρος θα κληθεί να σηκώσει η ρωσική οικονομία. Και δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να γίνεται αυτό. Είναι γνωστό ότι ένα άλογο δεν μπορεί να αντέξει δύο αναβάτες», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Πούτιν..

Η Gasprom αφήνει να εννοηθεί ότι θεωρεί τους αγωγούς φυσικού αερίου της Ουκρανίας ιδιοκτησία της. Η Ουκρανία το βλέπει διαφορετικά και απειλεί με αντίποινα. Για παράδειγμα απειλεί να αυξήσει σε ευρωπαϊκά επίπεδα το ύψος του ενοικίου που καταβάλει η Ρωσία για τη ναυτική της βάση στην Κριμαία. Το ενοίκιο μεχρι τώρα είναι γύρω στα 89 εκατομμύρια δολάρια. Το Κίεβο σκέφτεται σοβαρά να τα τριπλασιάσει. Ο πρόεδρος του ουκρανικού κοινοβουλίου Βολοντίμιρ Λίτβιν λέει σχετικά: «Το ζήτημα δεν είναι η τροφοδοσία της Ουκρανίας με φυσικό αέριο, αλλά το γεγονός ότι οι σχέσεις Ρωσίας και Ουκρανίας είναι σε αδιέξοδο. Φυσικά και πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα με το αέριο, αλλά το σημαντικότερο είναι να σκεφτούμε πώς θα διαμορφωθούν στο μέλλον οι σχέσεις μας».

Και οι δυο πλευρές έχουν τεράστια συμφέροντα να καταλήξουν σε συμφωνία. Η Ρωσία δεν έχει άλλο τρόπο να περάσει το φυσικό της αέριο στην Ευρώπη, ενώ η Ουκρανία, η οποία λαμβάνει το 30% του φυσικού της αερίου από τη γείτονα, δεν έχει άλλη εναλλακτική πηγή.