اولین تصویر یک سیاه‌چاله
۱۳۹۸ فروردین ۲۱, چهارشنبه
اگر دانشمندان پروژه بین المللی تحقیقاتی موسوم به Event Horizon Telescop (تلسکوپ افق رویداد) واقعاً موفق شده باشند که از یک سیاه‌چاله عکس‌برداری کنند، در آنصورت می توان از اولین تصویر این پدیده طبیعی سخن گفت.
چنین موفقیتی شاید با یک جایزه نوبل مورد تقدیر قرار گیرد؛ زیرا سیاه‌چاله ها، چنانچه از نام شان پیداست، سیاه، تاریک و غیر قابل دید اند. آنها دارای چنان کتله عظیمی هستند که هر چیزی را که به آنها نزدیک شود به خود جذب کرده و می بلعند. قوه جاذبه سیاه‌چاله ها آنقدر عظیم است که حتی نور خودشان هم نمی تواند به بیرون پخش شود.
چرا دانشمندان به این باور اند که سیاه‌چاله ها در فضای بیکران وجود دارند؟
سیاه‌چاله ها مانند سیاره ها و یا ستارگان دارای سطح بیرونی نیستند، بلکه آنها ساحه ای را در فضا احتوا می کنند که همه چیز اطراف خود را به آن ساحه می‌کشانند. سیاه‌چاله ها ستارگان، غبار فضایی، نور و هرگونه ماده دیگر را از مسیر شان منحرف ساخته، آنها را بلعیده و بهم می‌فشرند، طوریکه آنها به دور یک گودال سیاه به چرخش در می‌آیند. دانشمندان می توانند همین تغییر مسیر را اندازه گیری کنند. آنها می‌دانند که یک پدیده عظیم با یک قدرت فوق العاده بزرگ باید وجود داشته باشد، پدیده ای که در اصل قابل دید نیست ولی آثار آن پیداست. از همین خاطر نام آن را سیاه‌چاله گذاشته اند.
سیاه‌چاله ها چگونه ایجاد می‌شوند؟
سیاه‌چاله ها به اشکال مختلفی ایجاد می‌گردند. طور مثال وقتی یک ستاره با کتله عظیمی شروع به خاموش شدن می‌کند، به طور ناگهانی انفجار می‌کند. پژوهشگران این پدیده را ابرنووا یا ابرنواختر می‌نامند. انفجار ستاره، مقدار بسیار زیاد نور تولید کرده و از خود یک هسته کوچک نویترونی به جا می‌گذارد. نویترون سنگین ترین ذره در فضا است. نویترون به مقدار یک سر سوزن می تواند هزاران تُن کتله داشته باشد. زمانی که یک ستاره عظیم انفجار می‌کند روشنایی آن صد ها میلیون برابر شده و برای چند روزی بیشتر از یک کهکشان درخشندگی می داشته باشد. وقتی ابرنواختر اتفاق می افتد، لایه های بیرونی ستاره از هم پاشیده می‌شود و یک چاله تاریک بجا می‌ماند، که به خاطر کتله بسیار عظیم آن حتی نور نمی‌تواند از آنجا فرار کند.
سیاه‌چاله ها همچنان می توانند از اثر تصادم دو ستاره و مدغم شدن آنها به وجود بیایند. هرگاه کتله نهایی بسیار زیاد بزرگ باشد، اضمحلال و سقوط ستاره جدید ممکن می‌گردد و در آنصورت سیاه‌چاله به وجود می آید.
سیاه‌چاله هایی هم وجود دارند که عظمت کتله آنها میلیون ها و یا میلیارد ها بار بزرگتر از خورشید است. این سیاه‌چاله ها در مرکز کهکشان ها، مثلاً در کهکشان شیری ما موقعیت دارند. دانشمندان تا هنوز دلیل ایجاد این سیاه‌چاله های عظیم را نمی‌دانند، اما آنها گمان می‌برند که چنین سیاه‌چاله ها در نتیجه ادغام چند سیاه چاله کوچک تر به وجود آمده اند.
Judith Hartl / si, nf