طرح های مهندسی در برابر گرما

در یک روز بسیار گرم داخل شدن به اتاقی که هوای آن توسط دستگاه دلپذیر ساخته شده باشد، بسیار خوشایند است. اما آژانس بین المللی انرژی دستگاه های تهویه را از مهمترین عوامل مصرف فزاینده برق می شمارند. به قول این آژانس ده درصد مصرف برق در سراسر جهان توسط همین دستگاه ها صورت می‌گیرد. از جانب دیگر برق لازم برای دستگاه های تهویه بیشتر از همه از سوختاندن مواد فوسیلی، مثلاً زغال، نفت و یا گاز، حاصل می‌شود.

چندین سال پیش از تشکیل دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، کمیسیون صهیونیستی از پاتریک گدس‌ اسکاتلندی، طراح و نقشه کش شهر، مشوره خواست. این کمیسیون در سال ۱۹۲۵ می‌خواست تأثیرات اقلیم صحرایی بر بزرگ‌شهر تل ابیب را به حد اقل کاهش بدهد. به اساس نقشه گدس جاده های این شهر طوری احداث شدند که نسیم ملایم مدیترانه را به داخل شهر هدایت می‌کردند. تل ابیب تا امروز از این اقدام مستفید می‌شود.

باوهاوس، که ۱۰۰ سال پیش تأسیس گردیده است، نیز در آن زمان مفکوره های سازگار با اقلیم را در تل ابیب عملی ساخت. این مؤسسه تعلیمی طور مثال خانه ها با سقف هموار و سفید رنگ را ترجیح می‌دهد که حرارت نور آفتاب را منعکس می‌سازند. همچنان نصب صفحات سولار برای استحصال انرژی خورشید نیز روی همچو سقف ها، نسبت به سقف ساختمان های دیگر، ساده تر است.

اریح شارون، مهندس اسرائیلی، در دهه ۱۹۶۰ دانشگاه "اوبافیمی آفولوفو" در نایجریا را ساخت و در آن از مفکوره باوهاوس استفاده کرد. او در باغچه و صحن حویلی داخلی این دانشگاه درختانی را در نظر گرفت که باد از میان آنها رد می‌گردید. با این طرح اتاق های درسی نسبت به بیرون، همواره هفت درجه سرد تر اند.

طرح بارسلونا "سوپر بلاک ها" نام دارد. برخی از نواحی این شهر اسپانیا از سال ۲۰۱۳ به این طرف به گونه افراطی تردد موتر را منع قرار دادند. ۹ بلاک رهایشی به نام "سوپر بلاک ها" یاد شدند. فقط موتر های موادرسانی و همچنان موتر های باشندگان این ساختمان ها اجازه دارند داخل جاده های محل شوند. در نتیجه این اقدام، افرازات گاز های مضر کمتر شده، آرامش بیشتر گردیده و ساحه وسیع تری برای سرسبزی بدست آمده است.

در این تصویر دیوار موزیم "کای برانلی" در شهر پاریس دیده می‌شود که روی آن گیاهان بالارونده نمو کرده اند. این مفکوره به پاتریک بلان فرانسوی تعلق دارد. این گیاه شناس برای این موزیم در نزدیکی برج ایفل در پاریس، دیواری را با مساحت ۸۰۰ متر مربع برای گیاهان درنظر گرفت. او همچنان برای موزیم "کیکسافوروم" در مادرید پایتخت اسپانیا دیوار شش طبقه ساختمان را با فرش سبزی از ۱۵ هزار بوته ۲۵۰ نوع گیاه تزئین کرد.

بلند رفتن درجه حرارت خطرات بزرگی به همراه می داشته باشد. افزایش سانحه های طبیعی، به قول پژوهشگران، با تغییر اقلیم ارتباط مستقیم دارد. زمانی که توفان "هاروی" در سال ۲۰۱۷ به شهر هیوستن رسید، پارک "بافلو بییو" برای این شهر در ایالت تکزاس ایالات متحده امریکا بسیار سودمند واقع شد. این پارک در ساحه ۶۴ هکتار زمین نقش یک ساحه برای جلوگیری از نفوذ سیلاب به داخل شهر را داشت.

شهرسازی در خاور میانه امکانات جدیدی را فراهم می‌کند تا از همان آغاز بتوان در برابر تأثیرات تغییر اقلیم اقدام کرد. در حال حاضر در جوار میدان هوایی ابوظبی شهرکی ساخته می‌شود که در آن از انرژی تجدید پذیر کارگرفته می‌شود و درنظر است که مولد گاز های مضر نباشد. این شهرک به نام "مصدر سیتی" می‌تواند به عنوان یک الگو برای شهرسازی در آینده باشد.

گرمای هوا در جاده های "مصدر سیتی" در ابوظبی به ۲۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، که به مراتب سردتر از حرارت در صحرای اطراف آن است. برج های بادگیر هوای خنک را از ارتفاعات بالا به پایین هدایت می‌کنند. این مفکوره از مسقط باستان در عمان آمده است. در آن شهر ساختمان های بلند را طرح ریزی و اعمار می‌کردند تا باد را به کوچه ها و خیابان ها هدایت کنند.

برای ساختمان ها در آینده، باید دیزاین های "چند منظوره" استفاده گردند. یعنی ساختمان چنان طراحی شود که از آن استفاده های بیشتری صورت گرفته بتواند. طور مثال پنجره ها تا حد ممکن کوچکتر ساخته شوند، روی بام صفحات سولاری و گوشه های سرسبز درنظر گرفته شود، از آب باران برای سرد ساختن ساختمان و همچنان آبیاری نباتات استفاده صورت گرفته بتواند. چنین اقدامات مقدار کاربن دای اکساید تولید شده ما را متوازن می سازد.

به منظور سازگار شدن با اقلیم، در آینده باید مواد ساختمانی جدیدی به کار گرفته شود. مشکل بزرگ کانکریت است که در سراسر جهان استفاده گسترده دارد و همزمان مسبب مقادیر بزرگ کاربن دای اکساید در هوا است. ولی به ویژه ساختمان های عظیم کانکریتی دهه ۱۹۶۰، همزمان عایق های بزرگ حرارتی اند. پس در آینده باید کانکریت به کار برده نشود، اما ساختمان های موجود کانکریتی باید به گونه مطلوب مورد استفاده قرار بگیرند.