رفع فیلتر واتساپ؛"خنجر به کمر انقلاب" یا کف خواسته‌های مردم
۱۴۰۳ دی ۵, چهارشنبه
"بدون فیلترشکن به واتساپ وصل شدم"؛ از روز سه‌شنبه ۴ دی این جمله بارها در مکالمات واتس‌اپی با ایران تکرار شده است. در سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم، به ریاست مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، "رفع فیلتر پیام‌رسان واتساپ و همچنین اپلیکیشن گوگل‌پلی" به تصویب رسید.
این موضوع بازخوردهای زیادی را در فضای مجازی و رسانه‌ای به دنبال داشت. همانگونه که انتظار می‌رفت، اصولگرایان تندرو با ترکیبی از خشم، استیصال و گاه تهدید به این خبر واکنش نشان دادند.
از جمله دبیر ستاد امر به معروف تهران، از حامیان طرح موسوم به "صیانت از اینترنت" و کسی که اغلب به عنوان نظریه‌پرداز "بارداری با دو گیگ اینترنت رایگان" شناخته می‌شود، رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی را "بریدن سر فرمان امام و به نیزه کردن آن" و نیز "خنجر به کمر انقلاب" دانسته است.
روح‌الله مومن‌نسب، رفع فیلترینگ را دستور نتانیاهو دانسته و خطاب به رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نوشته است: «شما با رای مثبت‌تان به اجرای دستور نتانیاهو از همه سخت‌تر خنجر به کمر انقلاب زدید.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و عضو شورای عالی فضای مجازی روز سه‌شنبه پس از انتشار خبر رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی نوشت: «بین نظرات کارشناسی موجود و راه‌حل‌های پیشنهادی عملیاتی، مصوبه ۳۲ بندی امروز شورای عالی فضای مجازی، هرچند با اشکالات ملاحظات و تعهداتی، گامی روبه جلو در مدیریت قاعده‌مند فضای مجازی بود؛ راهکاری عملی که نهاد مجری هم حاضر به انجام آن است. وقتی مدیریت قانون‌مدار و قاعده‌مند باشد، آزادی معنا دارد.»
واکنش محتاطانه رسانه سپاه به رفع فیلترینگ
روزنامه جوان نزدیک به سپاه پاسداران در مقاله‌ای با احتیاط به این اقدام شورای عالی فضای مجازی واکنش نشان داده و نوشته است: «هرچه بود وضعیت فیلترینگ مطلوب و عقلانی نبود و نتیجه عملی نداشت.» این مقاله "آگاهی انسان‌ها" را بهترین فیلتر در مقابل محتوای آنلاین دانسته است.
بیشتر بخوانید: سخنگوی دولت: فیلترینگ به اهداف مورد نظر نرسیده است
نویسنده این مقاله با طعنه از حمایت اصولگرایان در شورای فضای مجازی از رفع فیلترینگ یاد کرده و نوشته است: «آدم‌های داغ‌تر از رئیس‌جمهور برای رفع فیلترینگ روی صندلی‌های شورا جلوس داشتند و بسیاری از اصولگرایان این شورا مخالفان سرسخت فیلترینگ بودند. در واقع اجماع شورای عالی فضای مجازی برای تصمیم دیشب رفع فیلتر این پرسش را برای اذهان جامعه ایجاد کرده است که پس چه کسی مخالف رفع فیلترینگ بود که تا حالا فیلتر بودیم؟!»
این مقاله همچنین نگرانی پلتفرم‌های داخلی از کم شدن کاربرانشان پس از رفع فیلترینگ را بی‌مورد دانسته و نوشته است: «این بخش از کاربران چنانچه سکوی داخلی ارتقای کیفیت داشته باشد و کاربران هم نگرانی خاص نداشته باشند، دلیلی برای استفاده‌نکردن از سکوی داخلی ندارند. پس رفع فیلترینگ نباید برای یک سکوی داخلی نگرانی کاهش کاربران ایجاد کند بلکه با ایجاد رقابت باید به فکر تقویت خود باشند.»
"حکمرانی بر فضای مجازی" چه می‌شود؟
روزنامه جوان در ادامه مقاله خود به جمله مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران که گفته بود "گردنم در گرو وعده‌هایم" اشاره کرد و نوشت پزشکیان با رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی به یکی از وعده‌های خود عمل کرد اما "اعمال حکمرانی در فضای مجازی" هم یکی دیگر از وعده‌های پزشکیان بود.
در ادامه این مقاله آمده است: «اگر برداشتن فیلترینگ با فشار یک دکمه یا انجام یک‌سری عملیات فنی ممکن است، اعمال حاکمیت به این آسانی‌ها نیست. پس رئیس‌جمهور که در حضور مقامات ارشد و در پشت تریبون‌ها به اعمال حاکمیت بر فضای مجازی تأکید کرده است و عقلانی و منطقی هم همین است، باید گردنش را در گرو این وعده خویش هم بگذارد.»
"واتساپ و گوگل‌پلی شرایط ایران را پذیرفتند"
در میانه اعتراض‌ها و انتقادهای اصولگرایان از رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی، یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ادعا کرده که این دو پلتفرم شرایط جمهوری اسلامی ایران را پذیرفته‌اند و به همین دلیل رفع فیلتر شده‌اند.
حسنعلی اخلاقی به روزنامه شرق گفته است: «پلتفرم‌هایی که با شورای عالی فضای مجای و سیاست‌های ۱۰ گانه آن هماهنگ باشند، به ترتیب رفع فیلتر می‌شوند که در گام اولیه واتساپ و گوگل‌پلی شروط ایران را پذیرفتند و رفع فیلتر شدند.»
بیشتر بخوانید: دولت به جای رفع فیلترینگ، فروش فیلترشکن را هدف گرفته است
اخلاقی در پاسخ به این پرسش که آیا دسترسی به اطلاعات کاربران ایرانی این پتلفرم‌ها جزو شروط ۱۰ گانه شورای عالی فضای مجازی است؟، گفت: «این مورد هم جزو شروط مذاکره است. یا به عنوان مثال بعضی از شروط این است که برخی از آنها دفتری در ایران تاسیس کنند.»
این نماینده مجلس همچنین گفته مذاکره با مالک "پلتفرم بعدی" آغاز شده اما نگفته چه پلتفرمی است.
رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی؛ کف مطالبات
در میانه اعتراض‌های مخالفان رفع فیلترینگ، بسیاری از مقامات سابق دولتی و حکومتی از این اقدام استقبال کرده و برخی حتی آن را ناکافی دانسته‌اند.
محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا در این باره در شبکه اکس نوشته است: «قابل فهم است که دولت برای رفع فیلتر واتساپ و گوگل‌پلی چه زحمتی کشیده اما بسنده کردن به این دو یعنی کم‌فروشی. مطالبه مردم این نبود. باز هم مجبوریم از فیلترشکن استفاده کنیم. چه واتساپ و گوگل‌پلی فیلتر باشد چه نباشد. حکمرانی فضای مجازی هنوز در دست فروشندگان فیلترشکن است.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در دولت حسن روحانی نیز با تاکید بر اینکه رفع فیلترینگ واتساپ و گوگل‌پلی "اقدامی مثبت و ضروری" بود، نوشته است: «انتظارات مردم فراتر از این است. جامعه‌ای که به ابزارهای ارتباطی بدون محدودیت دسترسی داشته باشد، می‌تواند با سرعت بیشتری در مسیر رشد و توسعه حرکت کند. رفع فیلتر نادرست سایر پلتفرم‌ها خواسته‌ای بحق است که همچنان چشم‌انتظار تحقق آن هستند.»
گروه دیگری نیز سوالی اساسی‌تر را مطرح کرده و پرسیده‌اند اساسا چرا این دو پلتفرم تا امروز فیلتر بوده‌اند؟ از جمله مهدی یراحی، خواننده و زندانی سابق در شبکه اکس نوشته است: «رفع فیلترینگ واتساپ نه تنها خوشحال‌کننده نیست، که اهانتی است تازه به شعور مردمی که از خود می‌پرسند چرا تا امروز فیلتر بوده و به چه دلیل باقی پلتفرم‌ها همچنان فیلترند؟!»
نیما اکبرپور، روزنامه‌نگار فناوری به موضوع دیگری اشاره کرده و نوشته است: «با عوض شدن دولت در جمهوری اسلامی، سیاست کلی فیلترینگ تغییری نمی‌کنه. الان هم فقط شیوه ارائه‌اش از عرضه فله‌ای، تبدیل می‌‌شه به عرضه بسته‌ای.»
این روزنامه‌نگار به این اقدام دولت با نگاهی بدبینانه نگاه کرده و معتقد است دولت از این پس قصد دارد "فیلترشکن را شخصی‌سازی" کند و این وضع در نهایت به یک چیز ختم می‌شود: "اینترنت طبقاتی".