شورای نگهبان و چالش بازشماری آرا
۱۳۸۸ خرداد ۲۶, سه‌شنبه
عباسعلی کدخدایی، پس از این نشست از لزوم بررسی صحت ادعاها و اعتراض‌ها گفت و از آمادگی برای بازشماری اتفاقی صندوق‌های رای خبر داد. کدخدایی افزود، نتایج اعلام شده توسط وزارت کشور، نتایج اولیه است و صحت انتخابات باید به تایید شورای نگهبان برسد. نامزدهای اصلاح‌طلب، برگزاری سریع جشن پیروزی توسط محمود احمدی‌نژاد را به همین دلیل، غیرقانونی می‌دانند.
گفتگو با مرتضی کاظمیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی در باره فرآیند و چشم‌انداز موفقیت در پیگیری اعتراض‌ها.
دویچه‌وله: چقدر می‌توان به دورنمای ابطال انتخابات خوشبین بود؟
مرتضی کاظمیان: فرض محال نیست، اما با توجه به ترکیب شورای نگهبان که نیمی، منتخب مستقیم مقام رهبری و نیمی دیگر به پیشنهاد رییس قوه قضاییه هستند، نمی‌شود چندان خوشبین بود. امیدوارم با توجه به گستردگی نارضایتی عمومی و شکایت‌های سه نامزد، با درنظر گرفتن منافع ملی، تجدید برگزاری انتخابات مورد تصویب قرار گیرد.
آیا به مرور فرسایشی در اعتراض عمومی ایجاد نخواهد شد؟ بسیاری عقیده دارند که شورای نگهبان یا وزارت کشور دارند وقت می‌خرند.
شکی نیست که با فاصله گرفتن از نقطه اوج ماجرا یعنی ۲۲ خرداد، انگیزه‌ها و اعتراض‌ها کاهش پیدا می‌کنند. در عین حال، آزردگی مردم آنقدر شدید است که نمی‌توان گفت به این زودی‌ها از بین می‌رود. به نظر می‌رسد اگر خواست مردم تامین نشود، این خشم ادامه یابد.
اما اعتراض مردم به غارت آرای‌شان، هزینه‌هایی به آنها تحمیل می‌کند. آنها هستند که باتوم می‌خورند، دستگیر، زخمی یا کشته می‌شوند. پرداخت این هزینه‌ها تا کی می‌تواند ادامه یابد؟
همانطور که گفتم، با مرور زمان، شور مردم فروکش می‌کند. اما اشتیاق آنها برای روشن شدن حقیقت و تاکیدی که آقای موسوی برای پیگیری کرده، موجب ادامه واکنش‌ها با وجود همه هزینه‌ها خواهد شد. اساسا واکنش‌ها از لایه‌های مختلف دارد صورت می‌گیرد. به‌خلاف تجربیات سال‌های گذشته، این اعتراض‌ها را تنها یک گروه سیاسی یا یک گرایش نمایندگی نمی‌کند. الان کارگران، کارمندان، بیکاران، متخصصان، بورژوازی ملی، جوان، پیر، زن، مرد، شهری، شهرستانی و روستایی، جمعا معترض هستند. به نظر من پرداخت هزینه یا فاصله گرفتن از ماجرا، این گروه گسترده را به حاشیه نخواهد راند.
ما داریم از مردم، شورای نگهبان و پیگیری‌های نامزدهای ناکام صحبت می‌کنیم. اما اصلی‌ترین نکوهش‌ها متوجه آقای خامنه‌ای است که چرا صحت انتخابات را تایید کردند. نقش ایشان چه می‌شود؟
تردیدی نیست که محوری‌ترین فرد در هدایت این روند، شخص مقام رهبری هستند. تاکید ایشان برای تعقیب موضوع توسط شورای نگهبان پس از دیدار با آقای موسوی، امیدوار کننده است. بله، ایشان با توجه به جایگاه حقوقی خود در نظام سیاسی و کاریزمایی که در لایه‌های اجتماعی مختلف دارد، کلیدی‌ترین نقش را دارد. تردیدی نیست که طرفین از نظر ایشان تمکین می‌کنند. ایشان در موارد دیگری هم از حکم حکومتی استفاده کرده‌اند.
نقش روحانیت در این میان چیست؟ از قرار، هدف این تقلب گسترده، تسویه‌حساب‌هایی در دستگاه قدرت بوده، ولی مردم دارند هزینه‌ها را می‌پردازند.
تجربه تاریخی ایران نشان می‌دهد که جایگاه علما و مراجع دینی قابل انکار نیست. آنها در جنبش‌های اجتماعی یکصد سال گذشته نقش داشته‌اند. حضورعلما در این مقطع، صرفنظر از رابطه یا منافع آنها با ساخت قدرت می‌تواند خیلی سرنوشت‌ساز باشد. وزارت کشور نمی‌تواند فشار اجتماعی ناشی از حضور فعال علما در ماجرای انتخابات را نادیده بگیرد. پاسخ علمای مستقر در قم به آقای موسوی، می‌تواند معادلات موجود را برهم بزند. تاکنون آقایان منتظری، صانعی و بیات به نتایج انتقاد کرده‌اند. شاید برخی هنوز در حال تامل هستند و ممکن است ما در روزهای آینده شاهد موضع‌گیری سایرین باشیم.
چنانچه این موج دامن زده شود، توازن قوا به سمتی خواهد رفت که طراحان تقلب به این وسعت را به عقب نشینی وادارد؟
اگر از منظر قدرت ماکرو و سخت افزاری نگاه کنیم، آن بخش که ابزارهایی برای بستن فضا، سرکوب یا تحمیل عقیده را دارد، می‌تواند اعتراض‌ها را منکوب کند. اما بخش مربوط به قدرت میکرو و نرم‌افزاری، در جامعه توزیع شده و نمونه‌ای از تبلور آن را ما در راهپیمایی روز دوشنبه دیدیم. این نیرو ممکن است در صورت پیوند خوردن با حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی، خیلی قدرتمند شود و بتواند بخش مستقر در ساخت قدرت را به تمکین یا عقب‌نشینی وادار کند.
اساسا پیش‌بینی در این زمینه با توجه به واقعیات موجود، خیلی دشوار است. دولت کنونی، متکی بردرآمدهای نفتی و مسلط بر ابزارهای امنیتی، قضایی، نظامی، شبه‌نظامی و ایدئولوژیک است. این ساخت، می‌تواند با اتکاء بر چنین امکاناتی، اهداف و برنامه‌های خود را دنبال کند و در نهایت، همواره نسبت به خواست‌های مردم بی‌اعتنا بماند.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهنام باوندپور