واکنش ایران و آمریکا به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
۱۳۸۶ آبان ۲۵, جمعه
دویچه وله: آقای دکتر رایسنر، از موقعی که گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در باره برنامه اتمی ایران در روز پنج‌شنبه (۱۵ نوامبر) منتشر شد، شاهد واکنش‌های متضادی از سوی ایران و آمریکا هستیم. مقامات دولت ایران گفته‌اند که این گزارش تاییدگر این است که ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کرده و اتهام‌هایی که به ایران زده می‌شود، بی‌اساس است. در برابر، آمریکا و بریتانیا اعلام کرده‌اند که خواهان برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران هستند. این دو موضع‌گیری را، دو تفسیر چنین متفاوت از گزارشی واحد را، چگونه می‌شود فهمید؟
یوهانس رایسنر: این نتیجه‌گیری‌ها به خاطر محتوای این گزارش است، چون این گزارش از سویی تصدیق می‌کند که پیشرفت‌هایی در همکاری میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود دارد. از سوی دیگر به روشنی می‌گوید که این پیشرفت‌ها کافی نیستند تا بشود به وسیله آنها به همه پرسش‌ها پاسخ داد. حال هر دو طرف آن چیزی را از این گزارش برداشت می‌کنند، که دوست دارند برداشت کنند. این گزارش به نظر من این امتیاز را دارد که دوگانگی وضعیت را، آن گونه که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد، بیان می‌کند و کاملا طبیعی است که هر طرف بنا بر علاقه سیاسی خودش این گزارش را تفسیر نماید.
و این علائق در حال حاضر چه هستند؟
ایرانی‌ها از سویی مایلند که پرونده اتمی‌شان به طور کامل بسته شود، آنها بخصوص مایلند که این پرونده دیگر در شورای امنیت سازمان ملل مطرح نشود. آمریکا مایل است که در شورای امنیت تحریم‌های شدیدتری علیه ایران به تصویب برسند.
آمریکا در روز پنج‌شنبه (۱۵ نوامبر) به چین و روسیه که تا کنون در رابطه با تحریم‌ها علیه ایران رفتاری سدکننده داشته‌اند، هشدار داد. چه چشم‌اندازی را می‌بینید؟ در چه شرایطی ممکن است که چین و روسیه به آمریکا ملحق بشوند؟
نخست باید در نظر داشت که چین و روسیه تا کنون رفتار سدکننده نداشته‌اند، بلکه این کشورها با دو تصمیمی که شورای امنیت برای برقراری تحریم علیه ایران گرفته، همراهی کرده‌اند. دوم این که به گمان من چین اصرار خواهد کرد که در نشست آتی شورای امنیت تحریم‌ها زیاده از حد شدید نباشند. بخصوص گمان می‌کنم که اصرار خواهند کرد که در آینده نیز به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وقت داده بشود تا بتواند به تحقیقات خودش در ایران ادامه بدهد.
فکر می‌کنید که ایرانی‌ها به زودی با تحریم‌های بیشتری روبرو خواهند شد؟
باید انتظار آن را داشت که تحریم‌ها افزایش پیدا کنند. اما به گمان من به خاطر موضع چین و روسیه تحریم‌ها به آن شدتی نخواهند بود که آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها می‌خواهند.
و آلمانی‌ها؟
آلمانی‌ها نمی‌توانند مستقیما در رابطه با تحریم‌ها تصمیم بگیرند، چون عضو شورای امنیت نیستند. برای آلمانی‌ها بخصوص مهم است که کل مسئله برنامه اتمی ایران در چارچوب حقوق بین‌الملل مطرح بشود، یعنی بویژه در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل متحد، و نه مثل آنچه در مورد فرانسه به نظر می‌رسد، که به طور یک‌جانبه بخواهند تحریم‌هایی را مقرر کنند. طبیعی است که فرانسه می‌تواند اگر بخواهد این کار را بکند. اما این کار دیگر بر پایه حقوق بین‌الملل نخواهد بود. آمریکایی‌ها مدتهاست این کار را با تحریم‌های‌شان علیه سپاه پاسداران کرده‌اند. البته نمی‌توان از یک طرف درخواست کرد که ایران به قواعد و قراردادهای بین‌المللی، مثل قرارداد منع گسترش سلاح‌های اتمی، متعهد باشد و از طرف دیگر اما خود به قواعد بین‌المللی احترام نگذاشت.
فعالان ایرانی حقوق بشر که به عملکردهای دولت ایران انتقاد دارند، موافق چنین تحریم‌هایی علیه ایران هم نیستند، چون معتقدند که از این تحریم‌ها در نهایت مردم ایران هستند که رنج می‌برند. اما برای سیاست جهانی مطرح نیست که چه کسی از این تحریم‌ها رنج می‌برد، یا مطرح هست؟
نمی‌شود گفت که به طور عام برای سیاست جهانی چنین چیزی بی‌تفاوت است، بلکه این برای بعضی‌ها در سیاست جهانی بی‌تفاوت است. مطمئنا این پرسشی است که باید به آن پاسخ داد که چه کسی در عمل از این تحریم‌ها رنج می‌کشد. تا این حد روشن است که از زمان برقراری تحریم‌ها علیه ایران، فشار سیاسی در درون ایران هم افزایش پیدا کرده است.
مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری