پذیرش واقعیات عراق
۱۳۸۶ اردیبهشت ۲۸, جمعه
نکات عمده‌ی گزارش Royal Institue of International Affaris ، که به "چتم هاوس" (Chatam House) نیز شهرت دارد، از این قرار اند:
- عراق وجودی تکه‌تکه دارد. هر تکه، با خصلت قومی، مذهبی، عشیرتی و منطقه‌ای، پویش خود را دارد و از یک عامل مرکزی به نام دولت پیروی نمی‌کند. دولت عاملی است در کنار دیگر عاملها.
- در عراق نه یک جنگ داخلی، بلکه چند جنگ داخلی داریم.
- شکافهای مختلف به عمق وجود جامعه راه برده‌اند. خونریزی در عراق، در سطح نیست، از نوع یک خونریزی داخلی است.
- در یک سال آینده بحران ژرفای بیشتری خواهد یافت. اگر چاره‌ای برای اختلافها بر سر کنترل منابع نفتی و مناطق یافت نشود، بحران ابعاد غیرقابل کنترلی خواهد یافت.
- ایران، عربستان سعودی و ترکیه، سه همسایه‌ی مهم عراق، به دلایل و انگیزه‌های مختلفی عراق را ناآرام و بی‌ثبات می‌خواهند. هر یک روشها و امکانات خود را برای اعمال نفوذ در عراق دارد.
وجود این واقعیات را بایستی پذیرفت تا بتوان در آنها تغییری در جهت بهبود داد. راه حل سیاسی آن است که از دل همسازی در جامعه‌ی عراق درآید و این همسازی را تقویت کند.
گزارش با توضیح دامنه‌ی خشونت آغاز می‌شود. آمار وحشت‌انگیز هستند. به عنوان مثال تنها در ماه آوریل ۲۰۰۷ تعداد قربانیان بمب‌افکنی‌ها بنابر آمار رسمی ۱۵۰۰ تن غیرنظامی بوده است.
برای درک مسئله‌ی خشونت در عراق بایستی به آمار اکتفا نکرد و در صدد درک ماهیت آن برآمد. مسئله‌ی اصلی از نظر گزارش شکافهای عمیق جامعه‌ی عراق است. این شکافها به جنگ همه علیه همه منجر شده است.
گزارش می‌گوید که برای درک وضعیت در عراق بایستی به این نکات توجه خاصی کرد:
- جامعه‌ی عراق دستخوش گسیختگی شده است.
- ملت‌گرایی عراقی وجود دارد، اما یک ملت واحد وجود ندارد.
- القاعده دارای شبکه‌ای گسترده و قوی شده است.
- ظرفیت تأثیرگذاری قدرتهای منطقه‌ای بر روی عراق بیشتر از آمریکا و انگلیس است.
- عراق راه حل فوری ندارد. اگر راه حلی وجود داشته باشد، پیاده شدن آن سالها به طول می‌انجامد.
به نظر کارشناسان بریتانیایی اگر در عراق تا یک سال دیگر جهت‌گیری‌ای جدی برای حل مسائل صورت نگیرد، شیرازه‌ی امور در کشور به طور کامل گسسته خواهد شد.
کارشناسان چتم-هاوس در گزارش خود در مورد عراق برای کنترل اوضاع در این کشور، این پیشنهادها را کرده‌اند:
- سنی‌ها با ید به دولت راه پیدا کنند.
- مقتدی صدر، رهبر افراطی شیعه، بایستی به عنوان یک بازیگر سیاسی موقعیتی قانونی یابد.
- برای مشکلات و نگرانی‌های کردها بایستی پاسخی یافت که آنان را قانع کند.
- بر زمینه‌ی پذیرش یک ساختار فدرالیستی برای کشور، باید پیش از هر چیز مسئله‌ی کنترل منابع نفتی و مسئله‌ی تقسیم مناطق مورد مناقشه میان گروههای قومی حل و فصل گردد.