بررسی شکایت ترکیه از ایران در دیوان داوری بین‌المللی
۱۳۹۲ بهمن ۲۹, سه‌شنبه
ترکیه به دلیل اختلاف‌هایی که با جمهوری‌اسلامی بر سر صادرات گاز به این کشور دارد، دو شکایت تسلیم دیوان داوری بین‌المللی کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس بررسی پرونده این شکایت‌ها روز سه‌شنبه (۲۹ بهمن/ ۱۸ فوریه) آغاز شد.
یکی از شکایت‌ها به اختلافی قدیمی بر سر تعیین بهای گاز صادراتی ایران مربوط می‌شود که از نظر ترکیه گران‌تر از گاز وارداتی این کشور از منابع دیگر است.
موضوع شکایت دیگر ترکیه، کاهش میزان گاز صادراتی ایران است که به ادعای این کشور از حدود دو ماه پیش تا ۲۵ درصد کمتر از مقدار توافق شده در قراردادهای مربوطه بوده است.
ادعای ۲ تا دو و نیم میلیارد دلار خسارت
ترکیه با اشاره به کاهش حجم صادرات گاز ایران مدعی است که جمهوری اسلامی را نمی‌توان تامین‌کننده پایدار انرژی برای این کشور محسوب کرد و بر این اساس درخواست خسارتی بین ۲ تا ۲ و نیم میلیارد دلار کرده است.
ایران با آغاز فصل سرما و افزایش کم‌سابقه مصرف داخلی و محدودیت ظرفیت تولید با افت فشار و کمبود شدید گاز روبرو شد و به اجبار ضمن قطع گاز صنایع و واحدهای پتروشیمی، صادرات خود را نیز کاهش داد.
قرارداد گازی میان ایران و ترکیه در سال ۱۹۹۶ برای مدت ۲۵ سال به امضا رسید. ایران متعهد شده سالی ده میلیارد متر مکعب (روزانه حدود ۲۸ میلیون مترمکعب) گاز به کشور همسایه صادر کند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، تانر یلدیز، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه ۱۲ دی ماه در آنکارا اعلام کرد که میزان واردات گاز از ایران از ۲۸ میلیون متر مکعب به ۲۰ میلیون کاهش پیدا کرده، اما افزود که این کاهش موقتی است.
در مذاکراتی که به‌تازگی میان تهران و آنکارا انجام شده، ترکیه اعلام آمادگی کرده در صورتی که ایران بهای گاز خود را کاهش دهد میزان واردات از این کشور را تا دو برابر افزایش دهد.
شکایت از گران بودن گاز ایران
ایران نیز از افزایش صادرات گاز به ترکیه استقبال کرده اما با توجه به محدودیت‌های کنونی، این کار به سادگی میسر نیست.
علی ماجدی معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت یکی از شرط‌های دوبرابر شدن صادرات گاز به ترکیه را کاهش تحریم‌ها و جذب سرمایه‌های لازم برای توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی و افزایش تولید اعلام کرده است.
به گزارش خبرگزاری مهر ساجدی گفته است: «در صورت توافق نهایی، پیش‌بینی می‌شود این افزایش صادرات در دوره ۴ یا پنج ساله و از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ میلادی رقم بخورد.»
ترکیه همچنین از ایران شکایت کرده که گاز خود را گران‌تر از دیگر صادرکنندگان اصلی گاز به ترکیه، یعنی روسیه و آذربایجان، عرضه می‌کند.
مسئولان ایران می‌گویند روسیه دو و نیم تا سه برابر بیشتر گاز به ترکیه می‌فروشد و چنانچه سهم ایران از بازارهای این کشور به همین نسبت افزایش یابد می‌توان درباره کاهش قیمت مذاکره کرد.
روابط ایران و ترکیه به خاطر اختلاف نظر دو کشور درباره بحران سوریه به سردی گراییده بود که با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و سفر رجب طیب اردوغان به تهران رو به بهبود گذاشته است.
ایران و ترکیه در انتظار رأی دیوان
وزیر نفت، بیژن زنگنه اخیرا در یک برنامه تلویزیونی درباره گران بودن بهای گاز صادراتی ایران به ترکیه توضیح داد که چنین اختلاف‌هایی در تمام قراردادهای مشابه طبیعی است و به همین دلیل در قراردادهای صادرات گاز بندی به نام "بازنگری در قیمت و شرایط قرارداد" درج می‌شود.
او در عین حال رسیدن به هر گونه توافق با ترکیه بر سر تخفیف ویژه به این کشور را تکذیب کرده است. بنابرگزارش‌ها ترکیه یکبار دیگر در سال ۲۰۰۵ موضوع گران بودن بهای گاز ایران را به داوری دیوان بین‌المللی کشاند و موفق به کاهش قیمت شد.
وزیر انرژی ترکیه هفته گذشته در گفتگو با رسانه‌های این کشور گفته بود که ۹۹ درصد اطمینان دارد که رای دیوان داوری بین‌المللی به نفع آنکارا باشد و ایران مجبور خواهد شد دست‌کم ۲ میلیارد دلار خسارت بپردازد.
پایگاه اطلاع رسانی روابط عمومی وزارت نفت (شانا) دوشنبه ۲۸ بهمن نوشت: «بر پایه ادعای ترکیه مبنی بر بالابودن قیمت گاز صادراتی ایران به این کشور، این موضوع در دیوان بین‌المللی داوری در حال بررسی است و بر این اساس هیئتی از شرکت ملی گاز برای بررسی موضوع، به وین سفر کرد.»
مطابق برخی از گزارش‌ها بررسی شکایت‌های ترکیه در دیوان داوری بین‌المللی در اسلام‌آباد پاکستان انجام خواهد شد. تا کنون گزارشی از نتیجه‌ی این داوری منتشر نشده است.