تماس تلفنی شولتس و اردوغان برای رایزنی در مورد تحولات سوریه

سخنگوی وزارت خارجه قطر روز چهارشنبه ۲۱ آذر (۱۱ دسامبر) اعلام کرد، این کشور "بزودی" پس از نهایی کردن ترتیبات لازم، سفارتخانه خود در سوریه را بازگشایی خواهد کرد.

پس از اعتراضات گسترده سراسری علیه بشار اسد در سال ۲۰۱۱ و آغاز جنگ داخلی در این کشور، اکثر کشورهای غربی و همچنین چند کشور عربی سفارتخانه‌های خود در دمشق را بستند و روابط دیپلماتیک با سوریه را قطع کردند.

قطر ژوئیه ۲۰۱۱ در پی حمله یک گروه از حامیان اسد به سفارتخانه این کشور در دمشق که در اعتراض به پوشش شبکه تلویزیونی الجزیره در مورد سرکوب اعتراضات توسط دولت بشار اسد صورت گرفته بود، سفارت خود در سوریه را تعطیل کرد.

امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۸ سفارت خود در سوریه را بازگشایی کرد. چندین کشور عربی از جمله عربستان سعودی و تونس پس از وقوع زمین‌لرزه مرگبار سوریه در سال ۲۰۲۳ که جان هزاران تن را گرفت، برای ارسال کمک‌های بشردوستانه ارتباط با دولت سوریه را از سر گرفتند.

 

ارتش اسرائیل می‌گوید در پی حملات متعدد جنگنده‌های این کشور بخش بزرگی از تسلیحات شیمیایی سوریه نابوده شده است. مقامات اسرائیلی هدف از این حملات را جلوگیری از دستیابی گروه‌های شورشی به سلاح‌های شیمیایی رژیم اسد و به‌کارگیری آن‌ها برای حمله به اسرائیل عنوان کرده‌اند.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن و خبرنگاران آسوشیدپرس روز سه‌شنبه گزارش داده‌ بودند ارتش اسرائیل بیش از صد حمله هوایی به مواضع نظامی در چهار شهر سوریه انجام داده است. به گفته این سازمان در این حملات که دو کشته بر جای گذاشته است، خسارات زیادی به سایت‌های نظامی که شامل مراکز تحقیقاتی، انبارهای ذخیره سلاح و فرودگاه‌ها می‌شدند، وارد آورد. این حملات همچنین سیستم‌های پدافند هوایی را از کار انداخت.

یکی از اهداف این حملات مراکز تحقیقاتی در حماه و دمشق، از جمله مرکز تحقیقاتی در برزه بوده است. این مرکز پیش‌تر نیز از جمله در سال ۲۰۱۸ توسط ائتلاف به رهبری ایالات متحده به دلیل نقش آن در تولید سلاح شیمیایی، هدف حملات هوایی قرار گرفته بود.

صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهور ترکیه در تماس تلفنی سقوط رژیم بشار اسد در سوریه را "تحولی مثبت" ارزیابی کردند. به گفته سخنگوی دولت آلمان اولاف شولتس و رجب طیب اردوغان اتفاق‌نظر داشتند که هدف در حال حاضر هدف این است که سوریه به "خانه‌ای امن" برای همه سوری‌ها، صرف‌نظر از قومیت و مذهب آنها تبدیل شود.

اشتفان هبه‌اشترایت افزود دو طرف همچنین بر حفظ "حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه" تأکید کردند و گفتند، با شرکای خود در اتحادیه اروپا و همچنین منطقه در راستای رسیدن به این اهداف تلاش می‌کنند.

بنا بر آمار سازمان ملل متحد ترکیه میزبان بیش از سه میلیون پناهجوی سوری است و از این نظر، بیشترین تعداد پناهجویان از سوریه را در مقایسه با دیگر کشورهای جهان پذیرا شده است.

در آلمان حدود یک ۹۷۵ هزار پناهجوی سوری اقامت دارند. اتحادیه اروپا و ترکیه امیدوارند با سرنگونی حکومت اسد و برقراری ثبات و امنیت نسبی، پناهجویان سوری داوطلبانه به کشور خود بازگردند.

اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز در گفت‌وگویی با اردوغان از قصد خود برای سفر به ترکیه برای گفت‌وگو در مورد تحولات اخیر سوریه خبر داد.

خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام رسمی ترکیه خبر داده است آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز برای مذاکره و رایزنی در مورد سوریه، روز جمعه ۱۳ دسامبر (۲۳ آذر) به آنکارا سفر خواهد کرد.

شبکه "ان‌بی‌سی" به نقل از دو مقام فعلی و یک مقام ارشد پیشین آمریکا گزارش داد، دولت جو بایدن در حال بررسی حذف گروه تحریر شام از فهرست‌ گروه‌های تروریستی است. به گفته یکی از این منابع آگاه، هدف از این اقدام "ایجاد مسیری برای تعامل جامعه بین‌المللی با دولت جدید" سوریه است. دو مقام آمریکایی گفته‌اند دولت بایدن به دنبال آن است تا این اتفاق "به‌زودی" به وقوع بپیوندد، در حالی که یک مقام دیگر تصریح کرده بحث‌ها در این رابطه هنوز در مراحل اولیه بسر می‌برد.

آمریکا پیش‌تر گروه هیئت تحریر شام را به دلیل پیوند با القاعده و اقدامات تروریستی در این فهرست قرار داده بود و برای دستگیری محمد جولانی، رهبر این گروه ده میلیون دلار جایزه تعیین کرده بود.

جان کربی، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز سه‌شنبه (۱۰ دسامبر) در جمع خبرنگاران اظهار داشت، "در حال حاضر هیچ بحثی در مورد تغییر سیاست‌های ایالات متحده در رابطه با تحریر شام وجود ندارد، اما ما اقدامات آنها را رصد می‌کنیم".

در پی اقدام شماری از کشورهای اروپایی برای تعلیق بررسی درخواست پناهجویی اتباع سوریه، سازمان عفو بین‌الملل خواستار تجدیدنظر در این تصمیم شد.

ایو گدی، مسئول بخش اروپایی این سازمان، وضعیت در سوریه را "به شدت ناآرام" خوانده و تأکید کرد: «پنج دهه بی‌رحمی و سرکوب را نمی‌توان یک‌شبه از میان برد.»

عفو بین‌الملل در بیانیه خود به قوانین بین‌المللی و موازین حمایت از پناهندگان اشاره کرد و افزود، درخواست‌های پناهندگی بر پایه این قوانین "باید به سرعت و طور مؤثر بررسی شوند و کشورهای اروپایی باید بررسی شرایط فردی هر پناهجو را به صورت موردی ادامه دهند".

چندین کشور اروپایی در روزهای گذشته پس از سرنگونی اسد از قدرت اعلام کردند تصمیم‌گیری در مورد درخواست‌های پناهندگی اتباع سوری را متوقف می‌کنند. اتریش و آلمان از تعلیق پذیرش درخواست پناهندگی سوری‌ها خبر دادند و رئیس حزب راستگرای "دموکرات‌های سوئد" نیز از پناهندگان سوری خواست تا به کشورشان بازگردند.

سازمان "خبرنگاران بدون مرز" با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد بشار اسد، دیکتاتور مخلوع سوریه باید "به دلیل قتل تعداد زیادی از خبرنگاران در جریان جنگ داخلی در این کشور با عدالت روبرو شود". جاناتان داگر، رئیس میز خاورمیانه این سازمان روز سه‌شنبه ۱۰ دسامبر در بیانیه‌ای نوشت: «با بیش از ۱۸۰ خبرنگار که توسط رژیم و متحدانش از سال ۲۰۱۱ در سوریه کشته یا اعدام‌ شده‌اند، اسد این کشور را به یکی از بدترین کشورهای برای خبرنگاران تبدیل کرد.»

به گفته این سازمان در ۱۴ سال گذشته، پس از تظاهرات گسترده ضد دولتی و آغاز جنگ داخلی در سوریه، ۱۶۱ خبرنگار توسط نیروهای اسد و ۱۷ خبرنگار دیگر در حملات هوایی متحد اصلی او، روسیه، به قتل رسیدند.

خبرنگاران بدون مرز خواستار محاکمه اسد به دلیل جنایاتش شد و تأکید کرد که "عدالت مدتهاست باید برای همه قربانیان او اجرا شود".

این سازمان هشدار داد پس از فرار اسد و تصرف دمشق توسط شورشیان هیئت تحریر شام، سوریه همچنان کشوری خطرناک برای اصحاب رسانه‌ها به شمار می‌رود. به گفته خبرنگاران بدون مرز هیئت تحریر شام متهم به کشتن شش خبرنگار بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ است و محمد جولانی، رهبر این گروه مسئول ربودن هشت خبرنگار دیگر است.

در بیانیه این سازمان تصریح شده که دیگر گروه‌های شورشی هم در مناطق تحت کنترل خود خبرنگاران را مورد آزار و اذیت و بدرفتاری قرار داده‌اند.

از زمان سقوط اسد و در پی باز شدن درهای زندان‌های رژیم سوریه توسط شورشیان، دو خبرنگار به نام‌های حنین جبران و تل الملوحی آزاد شده‌اند. جبران ژوئن امسال بازداشت شده بود و الملوحی از سال ۲۰۰۹ تا آزادی‌‌اش در زندان بسر می‌برد.

نخست‌وزیر دولت انتقالی جدید سوریه در نخستین مصاحبه خود با رسانه‌ها پس از تصدی این سمت، خواستار "آرامش و ثبات" در این کشور شد. شورشیان هیئت تحریر شام روز سه‌شنبه (۱۰ دسامبر) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند محمد بشیر تا اول مارس ۲۰۲۵ اداره امور دولت در دوره انتقالی را بر عهده خواهد داشت.

بشیر در گفت‌وگویی با شبکه خبری "الجزیره" تصریح کرد: «اکنون زمان آن فرارسیده تا مردم از ثبات و آرامش بهره‌مند شوند.»

او روز سه‌شنبه با حضور اعضای جدید دولت انتقالی و همچنین شماری از اعضای کابینه بشار اسد، نخستین جلسه کابینه دولت انتقالی را در دمشق برگزار کرد.

بشیر سال ۱۹۸۳ در جبل الزاویه در جنوب استان ادلب بدنیا آمده و در سال ۲۰۰۷ از دانشگاه حلب در رشته مهندسی برق و الکترونیک فارغ‌التحصیل شده است. او پیش از این رئیس تشکیلات موسوم به "دولت نجات سوریه" در ادلب بود.

دولت آمریکا در نخستین تماس خود با هیئت تحریر شام که موفق به خلع بشار اسد از قدرت شد، از این گروه شورشی خواست تا تصور نکند به صورت خودکار رهبری کشور را بر عهده خواهند داشت، بلکه در عوض از فرایند تشکیل یک دولت انتقالی فراگیر حمایت کند.

خبرگزاری رویترز به نقل از دو مقام آمریکایی و یک دستیار کنگره که از این تماس مطلع شده‌اند، نوشت تماس دولت جو بایدن با هیئت تحریر شام با هماهنگی متحدان واشنگتن در خاورمیانه از جمله ترکیه انجام شده است.

یکی از این مقامات به رویترز گفت دولت بایدن همچنین تیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا را که ماه ژانویه آغاز به کار خواهد کرد، در جریان این تماس قرار داده است. به گفته این منبع آگاه که نخواسته هویتش فاش نشود، ایالات متحده با هدف کمک به تلاش‌های اولیه برای ایجاد یک ساختار رسمی حکومتی در سوریه، پیام‌هایی را به هیئت تحریر شام ارسال کرده است. این منابع آگاه از بیان اینکه آیا این پیام‌ها مستقیما از سوی واشنگتن ارسال شده‌اند یا از طریق یک واسطه به دست این گروه رسیده است، خودداری کردند.

ایالات متحده تأکید کرده است که دولت انتقالی سوریه باید نماینده خواسته‌های مردم سوریه باشد و واشنگتن از حکومت هیئت تحریر شام، بدون طی شدن فرایند رسمی برای انتخاب رهبران جدید حمایت نخواهد کرد.

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در مصاحبه‌‌ای با شبکه خبری "ان‌بی‌سی" حضور بشار اسد در این کشور را تأیید کرد و گفت روسیه به روشی "بسیار امن" او را به خاک خود منتقل کرد. ریابکوف افزود درباره آنچه اتفاق افتاده و چگونگی انتقال اسد توضیح بیشتری نمی‌دهد، اما اسد در "امنیت" بسر می‌برد و "این نشان می‌دهد که روسیه در شرایط فوق‌العاده اقدام لازم را انجام خواهد داد".

او در پاسخ به این پرسش که آیا روسیه در صورت درخواست دادگاه بین‌المللی کیفری یا نهادهای حقوق بشری حاضر به تحویل اسد برای محاکمه خواهد بود یا خیر، گفت: «روسیه عضو کنوانسیون‌ مربوط به تشکیل این دادگاه بین‌المللی نیست.»

معاون وزیر خارجه روسیه در مورد محل اقامت اسد اظهار بی‌اطلاعی کرد و مدعی شد: «نمی‌دانم او اکنون در چه وضعیتی است.»

ریابکوف تأکید کرد صرف‌نظر از اینکه کدام گروه یا شخص در نهایت بر سوریه حکومت کند، مسکو "شدیدا و قویا" معتقد به حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه است. او اظهار امیدواری کرد که وضعیت در سوریه این کشور را به سوی تجزیه‌شدن سوق ندهد.