توسعه به قيمت تخريب محيط زيست؟
۱۳۸۵ دی ۱۴, پنجشنبه
�مه ديگرى از تعريض جاده پارك ملى گلستان ابراز نگرانى كرده بودند.
در مورد پارك ملى گلستان بايد گفت اين نخستين بار است كه چنين عنوانى در ايران به يك مجموعه طبيعى داده مى‌شود. اين پارك در حوزه استان‌هاى گلستان، سمنان و خراسان واقع شده و منطقه‌اى كوهستانى است. پارك ملی گلستان به دليل ارزشهای بی شمار طبيعی وجود جنگلهای سرسبز و بكر و گونه‌های متنوع گياهی و جانوری از جمله مناطق معدودى است كه با نامدارترين پارك ملی مشابه خود در دنيا برابری می‌كند. يكى از ويژگى‌هاى پارك ملى گلستان، چشمه‌سارهاى متعدد در جا به جاى آن است.
نخبگان علمى و استادان و متخصصان محيط زيست، درنامه‌ی سرگشاده خود به رييس جمهور به تفصيل جايگاه تنوع زيستى ايران را شرح داده‌اند. از گياهان آوندى منحصر به فردى كه تنها در ايران رشد مى‌كنند، ياد كرده‌اند. گياهانى كه پهنه رويش‌شان به دليل خشكى آب و هواى ايران، در دو رشته كوه البرز و شمال خراسان متمركز شده است. متخصصان محيط زيست در نامه خود به ارزش‌هاى دارويى كم نظير برخى از اين گياهان اشاره كرده‌اند. گياهانى كه شكوفايى طب سنتى يا اسلامى مديون بقاى آنهاست.
كوهستان البرز اما بعنوان مهمترين رويشگاه گياهانى با تنوع زيستى بالا و يك منبع طبيعى ارزشمند و ملى در سالهاى اخير تحت فشارهاى انسانى و ساخت و سازهاى متعدد و فشردگى بى‌نظير عمليات تكنولوژيك قرار گرفته و اينك در شمار شكننده ترين و آسيب پذيرترين مناطق ايران در آمده است. كارشناسان و نخبگان محيط زيست ايران با تلخى مى‌نويسند كه سيماى طبيعى البرز شديدا تخريب شده و گونه‌هاى زيادى از جانوران و گياهان در معرض خطر انقراض قرار گرفته يا اساسا نابود شده‌اند.
بايد گفت اصل پنجاهم قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران، رييس جمهور را مسئول نظارت بر كار سازمان حفاظت محيط زيست مى‌شناسد، اما مصوبه اخير كابينه آقاى احمدى نژاد راهبردى ترين ملاحظات زيست محيطى را نقض كرده است. منظور از اين نقض، احداث جاده گرمابدر/ بلده است.
احداث اين جاده كه با عبور از مناطق شكننده و لغزان حوزه آبخيز لتيان، پارك ملى لار را نيز به دو نيم مى‌كند، منجر به پديده فراگمنتيشن يا قطعه قطعه‌گى و جدايی زيستگاه‌ها و در نهايت منجر به انقراض نسل بسيارى از گونه‌هاى گياهى و جانورى مى‌شود. بعنوان مثال يوزپلنگ ايرانى در اثر تجزيه زيستگاه‌هاى خود به قطعات كوچك و درون آميزى گروه‌هاى يوزپلنگ، در تنوع ژنتيكى خود، سير قهقرايى طى كرده است. مثال ديگرى از گونه‌هاى گياهى است. گونه‌هايى از شقايق و زنبق منحصر به فرد البرز مركزى حساسيت‌هاى ويژه‌اى دارند كه به محض دسترسى و دخالت انسان به سرعت تخريب و تجزيه مى‌شوند و اكو سيستم‌هاى خود را از دست مى‌دهند.
يك يادآورى ديگر اين كه انقراض دو گونه مهم حيات وحش ايران، يعنى شير ايرانى و ببر مازندران كه بزرگترين گونه ببر جهان بود، تنها به دليل شكار صورت نگرفته، بلكه به گفته متخصصان، نابودى زيستگاه عامل اصلى انقراض آنها بوده است.
استادان دانشگاه و كارشناسان محيط زيست ايران در آخرين بند نامه سرگشاده خود به رييس جمهور احمدى نژاد نوشته‌اند: كسى قصد محالفت با احداث جاده كه از زير ساخت‌هاى توسعه هر كشورى محسوب مى‌شود ندارد. اما مسئله اينست كه با وجود اجراى طرح پر خرج آزاد راه تهران شمال، طرح تعريض جاده هراز و طرح جاده قزوين به تنكابن در كنار محورهاى ارتباطى موجود، آيا باز هم لزومى دارد كه مسير ديگرى آن هم درست از ميان منطقه حفاظت شده البرز مركزى احداث شود؟
نويسندگان اين نامه سرگشاده به رييس جمهور در پايان پرسيده‌اند: آيا اصولا آن چيزى كه از ساخت اين جاده عايد كشور مى‌شود، در برابر از دست رفتن ارزش‌هاى محاسبه نشدنى زيست محيطى، قابل توجيه است؟