جایزه صلح نوبل برای مدافعان محیط زیست
۱۳۸۶ مهر ۲۰, جمعه
هشت سال معاون بیل کلینتون بود. سال ۲۰۰۰ شخصا‌َ به عنوان نامزد اول دمکرات‌ها بر سر احراز ریاست جمهوری آمریکا وارد رقابتی فشرده با جرج دبلیو بوش شد. شمارش بحث‌انگیز آرا که در تاریخ آمریکا بی سابقه بود نهایتاَ او را بازنده رقابت با نامزدان جمهوریخواهان کرد.
آن شکست اما به معنای پایان فعالیت سیاسی و اجتماعی ال گور نبود. او روشنگری در باره گرم‌شدن هوای زمین و پیامدهای وخیم تراکم گازهای گلخانه‌ای در جو را به مثابه مسئولیت اصلی خود گرفت و با رشته کارزارهایی عملاَ سبب شد که به "وجدان سبز" آمریکا معروف شود.
تهیه تصویرهای پژوکتوری از تحولات شدید جوی و عواقب آن و نمایش گسترده آن در سراسر آمریکا جز اقدامات اولیه ال گور بود. بعدتر او فیلم مستند و پربینند‌ه‌ای در این باره ساخت با نام " یک واقعیت ناخوشایند"، که ابتدای سال جاری برنده‌ی جایزه اسکار شد. از رهگذر همین تلاش‌ها و اقدامات مشابه بود که اینک در آمریکا نیز مسئله تخریب محیط زیست و گرم‌شدن جو زمین بیش از پیش حساسیت‌برانگیز شده و توجه و تلاش برای مهار این پدیده‌ها روز به روز هواداران بیشتری می‌یابد.
ارج‌گذاری و سپاس از تلاش‌هایی همسو
و حال ال گور همراه با "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی سازمان ملل" برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۷ شده‌اند. کمیته صلح نوبل در بیانیه خود می‌گوید که ال گور و هیئت بررسی تغییرات اقلیمی را به خاطر تلاش‌هایشان در بسیج افکار عمومی نسبت به پیامدهای گرم‌شدن جو زمین شایسته دریافت جایزه تشخیص داده است.
ال گور پس از باخبر‌شدن از دریافت جایزه نوبل گفت که احساس می‌کند شدیداَ مورد ارج و ستایش قرار گرفته است. او افزود که سهم خود از این جایزه را به تلاش‌های "اتحاد برای حراست از اقلیم زمین" در آمریکا هدیه خواهد کرد. به گفته‌ی ال گور "اتحاد برای حراست از اقلیم زمین" سازمان عام‌المنفعه و فراحزبی است که تلاش می‌کند افکار عمومی در آمریکا را متوجه ضرورت حفاظت از اقلیم زمین کند.
معاون ریاست جمهوری آمریکا در دوران کلینتون این نکته را نیز حائز اهمیتی ویژه دانست که جایزه نوبل را با "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" مشترکاَ دریافت می‌کند. به گفته وی، اعضای هیئت یادشده از سال‌ها پیش به گونه‌ای خستگی‌ناپذیر و فداکارانه تلاش کرده‌اند تا بشریت مفهوم تحولات جوی و پیامدهای آن را بهتر درک و فهم کند.
نقشی که شورای اقلیم زمین بازی کرده است
"هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" (Intergovernmental Panel on Climate Change) وابسته به برنامه محیط زیست سازمان ملل است و در ۱۷ سال گذشته مجموعاً سه گزارش انتشار داده است. در گزارش اول که سال ۱۹۹۱ انتشار یافت از افزایش گرمای بی‌سابقه زمین ظرف ۱۰ هزار سال گذشته سخن می‌رود، ولی همزمان تاکید می‌شود که این افزایش کماکان در چهارچوب نوسانات طبیعی جوی است و نباید غیرعادی تلقی شود.
تا ۶ سال پیش هم که گزارش سوم "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" انتشار یافت کماکان شک و تردید وجود داشت که تغییرات بی‌سابقه اقلیمی به افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو مربوط باشد. گزارش چهارم شورای جو اما کمتر جای تردیدی باقی گذاشته است که عامل افزایش گرمای زمین مصرف انرژی‌های فسیلی توسط انسان در ظرف دو سده گذشته است. مصرف انرژی‌های فسیلی (ذغال سنگ و نفت و ...) با تولید گازهای گلخانه‌ای مانند دی اکسید کربن همراه است. این نوع گازها مانعی برای ورود اشعه خورشید به جو زمین نیستند، اما نمی‌گذارند گرمای حاصل از تابش خورشید، از جو خارج شود
بخش اول گزارش چهارم "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" با عنوان " پیش‌بینی‌ها"، در فوریه ۲۰۰۷ انتشار یافت و با استناد به نتایج تحقیقات مختلف نشان داد که در ارتباط میان افزایش گازهای گلخانه‌ای و تغییرات جوی بی‌سابقه جای هیچ تردیدی نیست. بخش دوم گزارش با عنوان " پیامدهای تغییرات جوی" در روزهای اول ماه آوریل منتشر شد و پیامدهای منفی ناشی از گرم‌شدن جو زمین در نقاط مختلف جهان (سیل‌ها و گردبادهای شدید بیشتر، ذوب شدن یخ قطب شمال و یخچال‌های دیگر جهان، افزایش فاجعه‌بار سطح آب دریاها، خشکسالی‌های گسترده و ...) موضوع آن بود. بخش سوم که مه 2007 انتشار یافت، امکانات بشر برای مهار افزایش گازهای گلخانه‌ای و نحوه کنارآمدن بهتر با پیامدهای جوی ناشی از این افزایش را مورد بررسی و توضیح قرار می‌دهد.
یکی از نتایج مهم گزارش "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" این است که تغییرات جوی علاوه بر آب‌‌کردن یخچال‌ها، بالاآوردن سطح آب دریاها و دامن‌زدن به سیلاب ها و توفان‌های شدید و متوالی اثرات فاحشی نیز بر منابع آبی و تولید انرژی و مواد غذایی خواهد داشت و همه این‌ها به مهاجرت‌های گسترده و تشدید جنگ بر سر توزیع منابع منجر خواهند شد.
بر بستر گزارش‌های هشداردهنده "هیئت بین‌المللی بررسی تغییرات اقلیمی" تلاش‌ها برای نجات جو زمین از تراکم گازهای گلخانه‌ای شدت بیشتری یافته است. از جمله قرار است در ماه دسامبر امسال، یک کنفرانس بین‌المللی در بالی اندونزی قرارداد جدیدی را تدارک ببیند. این قرارداد جایگزینی برای پیمان کیوتو خواهد بود که زمان اجرای آن در سال ۲۰۱۲ به پایان می‌رسد.
اعطای جایزه نوبل صلح ۲۰۰۷ به یک شخصیت و یک نهاد فعال در امر محیط زیست از این جهت حائز اهمیت است که حفاظت از جو زمین و ممانعت از گرم‌شدن آن بیش از پیش در افکار عمومی جهان جا باز می‌کند. این اقدام به سهم خود سبب خواهد شد که آگاهی و حساسیت عمومی نسبت به پیامدهای زیانبار تغییرات ناشی از افزایش پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای افزایش یابد و حکومت‌ها و مردم کشورهای مختلف در زمینه‌ی در پیش گرفتن یک زندگی دمسازتر با محیط زیست به تامل و اقدامات بیشتری رهنمون شوند.
پیشینه صلح نوبل
جایزه صلح نوبل به خواست آلفرد نوبل، مخترع و صنعتگر سوئدی از سال ۱۹۰۱ به افراد یا سازمان‌هایی که اقدام و تلاششان به صلح و آرامش در سطح ملی و بین‌المللی و نیز به بهبود حقوق و شرایط زیست انسان‌ها کمک کرده باشد اعطاء می‌شود. زمان اعطای این جایزه روز ۱۰ دسامبر، همزمان با سالگرد مرگ آلفرد نوبل است. کمیته تصمیم‌گیری در مورد برنده صلح نوبل ۵ عضو دارد که ازسوی مجلس نروژ و بر اساس سهم هر حزب در این مجلس تعیین می‌شوند. برای انتخاب برنده صلح نوبل هر سال ابتدا فهرستی از ۱۹۹ نام که شایسته احراز جایزه هستند تهیه می‌شود و کمیته در نهایت از این فهرست یک یا دو نفر یا سازمان را برمی‌گزیند.
مختصری از زندگی ال گور
ال گور در مارس ۱۹۴۸ در شهر واشنگتن دنیا آمده و از ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۵ نماینده مجلس نمایندگان آمریکا بوده است. از آن پس وی سناتور سنای آمریکا شد. وی سال ۱۹۹۲ با نوشتن کتابی با نام " راه‌هایی به سوی توازن، یک برنامه جامع برای زمین"، نشان داد که حساسیت و توجه ویژه‌‌ای به مسئله فقر و تخریب محیط زیست دارد و آنها را خطرات عمده بشریت در دهه‌های آتی می‌داند.
ال گور در فاصله‌ی ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۰ معاون بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا بود. پس از شکست از جرج دبلیو بوش در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰، دوباره به فعالیت اقتصادی روی آورد و به مدافع پر و پا قرص حفاظت از جو زمین بدل شد. به این ترتیب او عملاَ به قطب مخالفی برای دولت بوش بدل شد که چندان اعتنایی به نقش آمریکا در افزایش گازهای گلخانه‌ای ندارد و مخالف پیوستن آمریکا به پیمان کیوتو است. این در حالی است که ۲۵ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان را صنایع و اتوموبیل‌ها و نیروگاه‌های آمریکا تولید می‌کنند..
از مدت‌ها پیش هواداران ال گور در تلاش بوده‌اند او را به اعتبار معروفیتی که در سطح ملی و بین‌المللی کسب کرده به نامزدشدن مجدد برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ ترغیب کنند. پاسخ ال گور تا کنون منفی بوده است. بردن جایزه نوبل شاید تلاش هوادارن ال گور را وارد دور تازه‌ای کند.