سایه تقصیر و تناقض بر ویرانه پلاسکو

روز پنجشنبه (۱۹ ژانویه / ۳۰ دی) ساختمان هفده طبقه پلاسکو دچار آتش‌سوزی شد و اندکی بعد نیز در حالی که هنوز شماری از مأموران آتش‌نشانی و مردم در آن بودند، فرو ریخت.

عملیات امدادگران و آتش‌نشان‌ها برای آواربرداری و بیرون آوردن پیکر قربانیان حادثه همچنان ادامه دارد و احتمالا تا روزهای پایانی هفته نیز ادامه خواهد داشت.

مالک ساختمان پلاسکو "بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی"، از نهادهای زیرمجموعه‌ی رهبری جمهوری اسلامی است. علی خامنه‌ای، رهبر جمهور اسلامی، در روز حادثه پلاسکو طی پیامی اعلام کرد که «در حال حاضر همه­‌ی تلاش‌ها باید برای نجات جان گرفتارشدگان جهت­‌دهی شود. رسیدگی به علل حادثه مسأله­‌ی بعدی است».

به گفته‌ی غلامرضا کاتب، عضو هيأت رئيسه مجلس دهم: «بنیاد هیچ هزینه‌‏ای برای ساختمان نمی‏‌کرده و این نهاد تکلیف دارد برای بناهایی که در اختیارش است، ایمن‏‌سازی کند». کاتب می‌گوید: «شنیده‏‌ام در پلاسکو تانکر سوخت بالای بنا بوده است، وگرنه شدت انفجار به این اندازه نمی‌شد. این سطح انفجار و تخریب‌ها نشان داده که هیچ هزینه‏‌ای برای این ساختمان نمی‏‌کردند، حتی برای گرمایش و سرمایش آن».

محمد سعیدی‌کیا، رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی عملا روشن کرده که تمامی مسئولیت حادثه را نمی‌پذیرد: «البته ما هم مسئولیتی داریم و از زیر بار مسئولیت شانه خالی نمی‌کنیم». سعیدی‌کیا گفته است: «دستگاه‌های مختلفی در این جمع کردن و ساماندهی حادثه مسئولیت دارند». در روزهای اخیر "یک مقام مسئول" در بنیاد هم گفته که بسیاری از مواد مطرح‌شده صحت ندارد و بنیاد به زودی پاسخ "شایعات" را می‌دهد.

شهرداری تهران نهاد دیگری است که گفته می‌شود باید پاسخگو باشد. این نهاد می‌گوید بیش از ۳۰ بار به ساکنان پلاسکو "اخطار ایمنی" داده است؛ اسناد این اخطاریه‌ها که متعلق به سال‌های ۹۲ و ۹۳ هستند نیز منتشر شده‌اند. اما بسیاری از کارشناس‌ها و حقوق‌دان‌ها این پرسش را مطرح کرده‌اند که چرا شهرداری تهران، به عنوان "متولی اصلی"، تنها به تذکر اکتفا کرده و اقدامی برای پلمب این ساختمان نکرده است.

تا کنون منابع رسمی تنها از خروج پیکر دو تن از قربانیان آتش‌نشان از زیر آوار خبر داده‌اند و پیکر ۱۳ تن همچنان خارج نشده است. حدود ۱۰ تن دیگر از شهروندان نیز در زیر آوار محبوس هستند.

با وجود این ارائه‌ی آمار ضد و نقیض از منابع مختلف از همان روز نخست خبرساز شد. پایگاه اینترنتی "عصر ایران" با انتقاد از این موضوع می‌نویسد: «واقعاً سقوط یک ساختمان پانزده طبقه در پایتخت کشوری که ادعا می‌کنیم ابرقدرت خاورمیانه هستیم، برای مدیریت جهان برنامه داریم، باید به یک بحران ملی تبدیل شود؟»

نویسنده مطلب از مدیریت بحران در قلب پایتخت گلایه می‌کند و از احتمال وقوع زلزله‌ای در تهران ابراز نگرانی. او می‌پرسد: «واقعاً اگر در این ساختمان مهمانی برپا می‌شد و آواز و طربی بر پا، چهارده بار تذکر می‌دادید؟ گوش نمی‌کردند صبر می‌کردید یا صاعقه‌وار پلمب می‌شد؟»

ساختمان پلاسکو در ضلع شرقی چهارراه استانبول تهران به ‌عنوان اولین ساختمان مرتفع ایران در سال ۱۳۳۹ ساخته شد. این ساختمان را خانواده القانیان ساخته بود که پدر صنعت پلاستیک ایران شناخته می‌شود. حبیب‌الله القانیان، رئیس انجمن کلیمیان ایران (پیش از انقلاب ۵۷) و صاحب ساختمان، اولین یهودی‌مذهب و نخستین بازرگان سرشناسی بود که پس از انقلاب اعدام شد.