نگاهی تصویری به "آشغال‌آباد" و معضل زباله در ایران

محیط زیست در ایران قربانی بدمدیریتی و فقدان آگاهی عمومی است. اما کم‌‌اطلاعی مردم از بار مسئولیت مسئولان کشور نمی‌کاهد. بیش از ۹۰ درصد زباله‌ها انبار می‌شوند. نه اثری از دفن بهداشتی زباله هست و نه کسی به تفکیک و بازیافت زباله می‌اندیشد. وضعیت در استان‌های شمالی کشور وخیم‌تر از سایر نقاط گزارش شده است. این عکس‌ها بیانگر گوشه‌ای از این معضل نگران‌ کننده هستند.

ساکنان این آپارتمان‌ها شاهد دو منظره هستند: دریا و کوه زباله. انباشت زباله در نزدیکی رودخانه‌ها و در سواحل دریا منجر به آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آنند که تعداد کسانی که در شمال کشور مبتلا به بیماری‌های گوارشی می‌شوند، بیشتر از دیگر نقاط کشور است.

بی توجهی عمومی باعث آن شده که حتی هشدارها به گوش کسی نرسد، به‌ویژه به گوش مسئولان کشور. بنا بر آمار رسمی، یک چهارم زباله کل کشور در استان‌های شمالی تولید می‌شوند. نمایندگان شهرهای مازندران بارها درباره وخامت اوضاع در این استان هشدار داده‌اند. هشدارهایی که همچون این تابلو رنگ باخته و مورد توجه قرار نگرفته‌اند.

تفکیک زباله در ایران موضوعی ناشناخته است. مواد غذایی فاسد در کنار بقایای کارهای ساخت و ساز. انباشت زباله به‌ویژه باعث نابودی جنگل‌ها می‌شود. به مشکلات خشکی دریاچه ارومیه، نابودی تالابها و ریزگردهای خوزستان مشکل آلودگی جنگل‌های مازندران هم افزوده شده است.

ستار بابایی کفاکی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران، پیش از شروع تعطیلات نوروزی سال جاری به مسئولان هشدار داده بود: «اگر حفظ منابع طبیعی و جنگل‌ها جدی گرفته نشود به زودی مشکل خوزستان در این استان نیز به وجود می‌آید.»

جنگل‌های مازندران را "ریه‌های" کشور نامید‌ه‌اند. مرگ تدریجی جنگل‌های مازندران عواقب وحشتناکی برای محیط زیست کشور دارد. این تیترها در روزنامه‌ها و رسانه‌های کشور جلب توجه می‌کنند: "اینجا زباله می‌روید"، "دریای خزر و جنگل‌هایی که سطل زباله شدند" و"جنگل‌های ایران حال خوبی ندارند!"

گفته می‌شود که هر روز ۲۰۰ تن زباله راهی جنگل‌های مازندران می‌شوند. مسئولان از "بحران زباله" سخن می‌گویند. جمعیت ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفری استان مازندران روزانه ۲۷۰۰ تن زباله تولید می‌کند. حضور سالانه ۱۵ میلیون گردشگر هم موجب می‌شود که حجم زباله این استان تا ۳ برابر افزایش یابد. این زباله‌ها در میان جنگل‌‌، رودخانه و دریا رها می‌شوند. این آمار تکان‌دهنده از نگاه مسئولان کشور نیز پنهان نمانده است.

سهیل اولادزاد، یکی از فعالان محیط زیست مازندران، درباره معضل زباله می‌گوید: «در محمود‌آباد در ۲ متری ساحل دریای خزر زباله دپو می‌شود. در سرخ‌رود در ۲۰ متری ساحل زباله‌ها را دپو می‌کنند. در قائم‌شهر نیز ۴۰ سال است زباله را در بستر رودخانه دپو می‌کنند. در فریدون‌کنار ارتفاع دپوی زباله به ۱۰ متر رسیده است. در شهرستان تنکابن ۴۰ سال است زباله ‌در رودخانه تلار تخلیه می‌شود.»

اولادزاد درباره وضعیت زباله در ساری، مرکز استان مازندران، هشدار می‌دهد. به گفته او وضعیت به‌گونه‌ای است که«از دپوی زباله‌ها در کنار پارک کیاسر یک دریاچه شیرآبه به‌وجود آمده است». به گفته اولادزاد نفوذ شیرابه زباله‌ها به رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی باعث شده است که مازندران در کشور رتبه نخست شیوع سرطان دستگاه گوارش را داشته باشد.

نمایندگان مازندران در مجلس درخواست می‌کنند که یک بودجه ملی به حل مشکل زباله در مازندران اختصاص یابد. محمد دامادی، نماینده ساری، درباره عدم اختصاص بودجه ملی برای مدیریت پس‌ماند مازندران می‌گوید: «۳۰سال است که ما فریاد می‌زنیم و دولت‌ها قول مهار زباله‌های مازندران را از طریق اعتبار می‌دهند و اما در این چند سال هیچ بودجه‌ای برای حل این معضل اختصاص نداده‌اند.»

ولی‌الله نانواکناری، نماینده بابلسر و فریدون‌کنار، میگوید که استان مازندران با بودجه محدودش قادر به حل مشکل زباله نیست. او میگوید حدود ۱۰ سال است که زباله‌ها به شکل نادرست و ناهنجاری در نزدیکی ساحل خزر در بابلسر دپو می‌شوند. به عقیده او ساماندهی پس‌ماند یک طرح ملی است که اختصاص بودجه ملی را می‌طلبد.

مریم مطلبی، کارشناس ارشد آلودگی و حفاظت از محیط زیست دریا در گفت‌وگو با دویچه وله می‌گوید: «مردم در ایران مالیاتی برای زباله نمی‌دهند. اما هزینه واقعی که از آسیب‌های مدیریت بد در رابطه با زباله به آنها وارد می‌شود به مراتب بالاتر از هزینه ای است که آنها می‌توانستند به عنوان مالیات پرداخت کنند.»

دکتر بیژن کوشان، زمین‌شناس و کارشناس محیط‌ زیست، سال‌هاست درباره مشکلات زیست‌محیطی ایران تحقیق می‌کند. او نیز به دویچه وله می‌گوید که همان‌قدر که ریزگردها، خشکی دریاچه ارومیه و نابودی تالاب‌ها اولویت دارند، انباشت و دفن زباله و رها شدن هزاران تن زباله در جنگل‌های مازندران که "ریه کشور" به حساب می‌آید هم مهم است. او تاکید می‌کند که این مشکلات زیست محیطی همچون حلقه‌های زنجیر به هم وصل هستند.