وقتی قارچ‌ها نوای ویولن را زیباتر می‌کنند
۱۳۹۲ اسفند ۱۴, چهارشنبه
فعالیت فرانسیس شوارتس، مدیر بخش تحقیقات چوب در مؤسسه تحقیقاتی "امپا" در سوئیس، بر روی قارچ‌ها به سال‌ها پیش باز می‌گردد. او به هنگام تحصیل در انگلستان متوجه می‌شود که برخی از قارچ‌ها اثراتی مخرب بر روی شماری از درختان دارند، اما همان قارچ‌ها برای گروه دیگری از درختان تهدید آمیز نیستند.
فرانسیس شوارتس سپس برای بررسی تغییراتی که قارچ‌ها روی درختان پدید می‌آورند، به دانشگاه فرایبورگ می‌رود. یک روش معمول برای بررسی عفونت‌های قارچی اندازه‌گیری سرعت صوت در چوب است. او می‌گوید: «به طور کلی بیشتر قارچ‌ها باعث تضعیف درختان میشوند، این وضعیت موجب می‌شود تا سرعت صوت کاهش یابد. علاوه بر آن پی بردم که گروه کوچکی از قارچ‌ها چوب را از بین می‌برند، اما از سرعت صوت آن کم نمی‌کنند.»
این یافته ده سال بعد زمانی که وی در مؤسسه امپا مشغول فعالیت است، اهمیت پیدا می‌کند. دیدار اتفاقی با مارتین اشلسکه، یک سازنده سرشناس ویولن اهل مونیخ، فرانسیس شوارتس را بر آن می‌دارد تا از یافته خود برای بهبود کیفیت صدای ساز بهره ببرد.
این ویولن‌ساز به این پژوهشگر می‌گوید که وی برای انتخاب چوب و ساختن یک ساز با کیفیت، سرعت صوت و چگالی بالک آن را اندازه می‌گیرد. چگالی بالک به عنوان نسبتی از جرم فاز جامد بر حجمی که اشغال می‌کند، تعریف می‌شود.
چگالی بالک نشان‌دهنده میزان تخلخل (پوکی) ماده است، به گفته مارتین اشلسکه چنانچه سرعت صوت نسبت به چگالی بالک زیاد باشد، این ویژگی نشان‌دهنده کیفیت‌بالای صدای چوب است.
فرانسیس شوارتس می‌گوید: «از مارتین پرسیدم تا به حال کسی به این فکر نیفتاده تا چوب را سبک‌تر کند و چگالی بالک آن را کاهش دهد؟ او با تعجب به من نگاه کرد و گفت، مگر می‌شود؟ جواب دادم، با کمک قارچ‌های تجزیه‌کننده چوب امکان‌پذیر است.»
آغاز پروژه و انتقادها
به این ترتیب این پروژه تحقیقاتی آغاز می‌شود. گروهی از قارچ‌هایی که بر روی درختان راش در آلمان ظاهر میشوند، این توانایی را دارند تا وزن ویولن را، بدون آنکه در استحکام آن خللی وارد آورند، کم کنند.
بسیاری در ابتدا با دید انتقادی به این روند نگاه می‌کردند و بر این باور بودند که این خطر وجود دارد که ویولن در میانه اجرای کنسرت بشکند.
فرانسیس شوارتس می‌گوید: «گفته می‌شد که چوب مثل یک اسفنج همه چیز را به خود جذب می‌کند و باید رنگ زیادی به آن زد. همینطور می‌گفتند که در سطح چوب ترک ایجاد می‌شود، اما در این بین موفق شدیم تا این انتقادات را رد کنیم.»
پروژه ویولن موجب شده تا این پژوهشگر بریتانیایی در سوئیس به چهره‌ای شناخته شده تبدیل شود. او تأکید می‌کند که از قارچ‌ها می‌توان برای کنترل آفات در باغ‌های انگور یا کشت رازک (گیاه دارویی که در ساخت آبجو کاربرد دارد) یا برای حفاظت از چوب استفاده کرد. به گفته وی این‌ها راه‌هایی هستند که تا کنون کسی نیازموده، زیرا "طبیعی است که تولیدکنندگان مواد حفاظت‌کننده از چوب بیشتر در پی فروش‌شان هستند."