«گزارش آژانس نشانه‌ی پوچ بودن شعار انرژی هسته‌ای» • مصاحبه
۱۳۸۶ شهریور ۹, جمعه
انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بازتاب‌های متفاوتی داشته است.
در حالی که احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران صحبت از بسته شدن پرونده اتمی ایران می‌کند، کشورهای غربی و آمریکا همچنان معتقدند که تا تعلیق کامل غنی‌سازی توسط ایران، این پرونده همچنان باز است و توافق‌های ایران و آژانس هم تأثیر چندانی بر روند رسیدگی به این پرونده نخواهد داشت.
قاسم شعله سعدی کارشناس حقوق بین‌الملل از منظر دیگری به گزارش آژانس نگاه می‌کند. از دید او انتشار این گزارش نشان داد که ایران هیچگونه پیشرفت هسته‌ای نداشته و اعمال این همه فشار بر مردم به خاطر انرژی هسته‌ای بیهوده بوده است.
دویچه‌وله: آقای شعله سعدی به‌طور کلی گزارش جدید آژانس اتمی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این گزارش یک موفقیت برای ایران محسوب می‌شود؟
شعله سعدی: در مجموع نه! به نظر من موفقیتی نیست، زیرا محتوای این گزارش این است که دستاوردهای اتمی ایران را بسیار اندک و کوچک نشان می‌دهد و مقامات ایران طی سالهای گذشته در واقع کشور را در حال التهاب قرار دادند به‌خاطر برنامه‌های اتمی و حتا اعلام شده بود که ما دیگر در پروژه‌های اتمی به حد نهایت رسیده ایم و جشن بزرگ اتمی قرار بود برگزار بشود و امثال اینها. حال معلوم شده است که همه اینها خیلی اندک و ناچیز بوده و در واقع ارزش این را نداشته که ما کشور را اینقدر در حالت التهاب و خطر قرار بدهیم برای هیچ. لذا از این زاویه برای ایران هیچ دستاوردی نداشته، بلکه آن اعتباری را هم که در افکار عمومی داخلی کسب کرده بود، آن هم به نظر من الان دیگر چوب حراج می‌خورد و یک یاس و ناامیدی را جایگزین آن خواهند کرد. ضمنا آژانس هم به نظر من دستاوردی نداشته، آن هم برنده نیست، زیرا گزارشهای آژانس هم گزارشهای ضدونقیضی بوده است تاکنون. چندین بار آژانس قطعنامه‌های تند علیه ایران صادر کرد و در نهایت آژانس بین‌المللی اتمی در چارچوب مسایل مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی پرونده‌ی ایران را ارجاع کرد به شورای امنیت و این نشان می‌دهد که آژانس هم در واقع اطلاع کافی نداشته و مواضعی که گرفته بود مواضعی حساب‌نشده بوده است و لذا از این زاویه برای آژانس هم یک عدم پیروزی یا یک شکست تلقی می‌شود.
این یک جنبه‌ی قضیه است، ولی از منظر دیگر و در عرصه‌ی بین‌المللی به نوعی می‌تواند این گزارش صلح‌آمیزبودن فعالیت هسته‌ای ایران را تایید کند!
بله. این امر را از زاویه دیگری، همانطور که ایران هم خاطرنشان کرده بوده، می‌تواند تهدیدها علیه ایران را کاهش بدهد. اما فراموش نکنیم که یکبار به‌طور کامل پرونده اتمی ایران از دستور کار آژانس خارج و بایگانی شد. بعد از آن بود که دوباره مطرح شد و به دنبال آن طرح مجدد به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شد و باز فراموش نکنیم که در مورد عراق برای هیچ دلیلی نهایتا یک جنگی به عراق تحمیل و حکومت عراق ساقط شد و مسایلی که شما بهتر می‌دانید. یعنی اگر غربی‌ها نهایتا تصمیم‌شان این باشد که هزینه‌های سنگینی را به این میزان تحمیل کنند، احتمالا می‌توانند این کار را بکنند و کمااینکه هم‌اکنون هم این موضوع آژانس را زیرسوال برده‌اند. لذا خیلی از این زاویه هم نمی‌شود خوشحال و خشنود بود که به‌طور کامل فرض بکنیم که همه‌ی این تهدیدهای خارجی هم منتفی شده باشد. اگر این تهدیدها به‌طور کامل منتفی بشود، از این زاویه خیلی خب می‌شود گفت دستاوردی‌ست. ضمن اینکه این سوال کماکان مطرح می‌ماند برای افکار عمومی مردم ما که خب اگر قرار بود دستاورد چندانی نداشته باشیم، واقعا چرا این هزینه را طی این سالهای اخیر به ملت کشور ما تحمیل کردند و چندین قطعنامه از جمله دو قطعنامه اخیر شورای امنیت و احتمالا قطعنامه‌ی سومی هم که در راه است و حالا ممکن است روی این مسئله کمی هم اثر داشته باشد و آن را منتفی یا تعدیل بکند، اما همین مقدار هزینه‌‌ای هم که تاکنون ایران متحمل شده است برای این برنامه‌های هسته‌ای، یا بهتر بگویم، برای تبلیغات هسته‌ای‌اش و نه برنامه‌های هسته‌ای‌اش، این هزینه‌ها خیلی خیلی غیرعقلایی بوده و هزینه‌های بسیار بسیار سنگینی بوده است برای هیچ!
یعنی به نظر شما انتشار این گزارش آیا موقعیت ایران را در دنیا نمی‌تواند تثبیت بکند؟
تثبیت بکند که چه؟
موقعیت اتمی ایران را؟
این موقعیت، موقعیت اندکی‌ست خب و اگر هم تثبیت بشود چیزی را خیلی تغییر نخواهد داد. چرا، می‌گویند ایران این برنامه‌های جزیی اتمی را داشته است که خطری متوجه کسی نیست و لذا و اتفاقا از یک جهت ممکن است جایگاه ایران را کاهش بدهد، چون ایران می‌‌توانست بولوف بزند و قدرت خودش را خیلی بیش از آنچه در واقعیت وجود داشت در منطقه به نمایش بگذارد. الان نشان می‌دهد که این خبرها هم نبوده است بالاخره و لذا از این زاویه ممکن است به جایگاه منطقه‌ای ایران نیز حتا ضربه بزند.
آیا ممکن است انتشار این گزارش آنطور که آقای احمدی‌نژاد گفته، باعث بشود که اصلا پرونده‌ی اتمی ایران از شورای امنیت بیرون بیاید و به آژانس برگردد؟
اینکه اصلا سابقه دارد! یکبار حتا در برنامه‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم که بوده، اگر یادتان باشد، از دستورکار آژانس خارج و پرونده‌ی ایران اصلا بایگانی شد، ولی طولی نکشید که دوباره مطرح شد و این روندی را که شما بهتر می‌دانید ادامه پیدا کرد. اتفاقا به نظر من بیشتر از هر کس خود آقای احمدی‌نژاد هست که از این گزارش باید ناخشنود باشد، زیرا بیشتر تبلیغات اتمی ایران را ایشان کرده است و الان نشان می‌دهد که این تبلیغات پایه و اساس قابل اعتمادی نداشته است.