25 lat władzy Putina: tak zmieniał się we wroga Europy
31 grudnia 2024
W sierpniu 1999 r. prezydent Rosji Borys Jelcyn mianował swojego politycznego protegowanego Władimira Putina szefem rządu, wyraźnie stwierdzając, że to on zastąpi go na stanowisku prezydenta. Jedyną rzeczą, którą Jelcyn pozostawił otwartą, było to, kiedy to się stanie. Fakt, że zmiana nastąpiła 31 grudnia 1999 r., był zaskoczeniem dla niektórych obserwatorów. Putin zyskał sławę dzięki twardym działaniom w wojnie czeczeńskiej jesienią 1999 r. i ogłoszeniu reform.
W marcu 2000 r. Putin został wybrany na prezydenta w wyborach powszechnych. Po objęciu urzędu stwierdził, że Rosja jest i pozostanie wielką potęgą. W Europie był w tym czasie postrzegany bardziej jako reformator, który ma na nowo uporządkować chaotyczną Rosję dzikich lat dziewięćdziesiątych.
W czerwcu 2001 r. prezydent USA George W. Bush nazwał Putina po spotkaniu na szczycie „godnym zaufania i bezpośrednim”. Zajrzał w jego duszę, stwierdził Bush, głowa państwa wiodącej potęgi NATO.
We wrześniu 2001 r. Władimir Putin podczas przemówienia w Bundestagu zaoferował Europie partnerstwo w dziedzinie bezpieczeństwa z Rosją. Zakwestionował jednocześnie rolę wiodącej potęgi Zachodu, USA. Przywódca Kremla nie wykluczył w przyszłości członkostwa Rosji w NATO i Unii Europejskiej.
UE i Rosja zgodziły się na różne programy wsparcia i współpracy, dążąc do „strategicznego partnerstwa”. NATO otworzyło biuro w Moskwie, a Rosja przedstawicielstwo przy NATO w Brukseli. Specjalna Rada NATO-Rosja omawiała kwestie strategiczne i zbliżające się dobrowolne przystąpienie krajów Europy Środkowej i Wschodniej do Sojuszu.
Jako jeden z głównych dostawców ropy i gazu do UE, Rosja robiła dobre interesy z Europą. Kanclerz Niemiec Gerhard Schröder nazwał Putina „nieskazitelnym demokratą”, pomimo dobrze znanych represji wobec opozycji i wolności prasy w Rosji. Po zakończeniu kadencji Schröder otrzymał lukratywne stanowiska w rosyjskich państwowych spółkach energetycznych.
Zwrot Putina
W 2006 roku na Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium Władimir Putin zapoczątkował punkt zwrotny. Narzekał, że Zachód nie akceptuje Rosji jako wielkiego mocarstwa. Opisał rozszerzenie NATO jako złamanie obietnicy. Twierdził, że obietnice złożone przez NATO, że nie będzie sięgać granic Rosji, zostały ignorowane. W rzeczywistości, w 1997 roku, Rosja zgodziła się na rozszerzenie Sojuszu w porozumieniu z NATO.
Umowy dotyczące rozbrojenia zostają anulowane. Rosja ostro krytykuje planowaną amerykańską obronę przeciwrakietową. Władimir Putin jest oburzony, gdy Ukraina i Gruzja otrzymują na szczycie NATO w kwietniu 2008 roku obietnice członkostwa w zachodnim sojuszu.
W sierpniu 2008 r. Putin demonstruje Europejczykom swoją potęgę militarną. Interweniuje w konflikcie w Gruzji i po krótkiej wojnie oddaje pod rosyjską kontrolę części Osetii Południowej i Abchazji.
W 2013 r. Komisja Europejska nadal mówi jednak o stworzeniu wspólnej „przestrzeni gospodarczej i społecznej” z Rosją Putina od Lizbony do Władywostoku – jako wizji długoterminowej.
Wojny Putina
Po wydaleniu prorosyjskiego prezydenta z Ukrainy wiosną 2014 roku i demokratycznej rewolucji na Majdanie, rosyjski prezydent zaatakował Ukrainę. Zaanektował Półwysep Krymki z pogwałceniem prawa międzynarodowego i przejął część wschodniej Ukrainy pod kontrolę wraz z prorosyjskimi separatystami. Zachód reaguje pierwszymi sankcjami i próbami mediacji. Kanclerz Niemiec Angela Merkel i prezydent Francji Francois Hollande pośredniczyli w porozumieniu mińskim, które miało doprowadzić do pokoju. Porozumienie to nigdy się nie zmaterializowało, ale „dało Ukrainie czas na wzmocnienie się”, jak powiedziała później kanclerz Merkel.
Stosunki z Rosją znacznie się pogorszyły, ale import rosyjskiej energii był kontynuowany. W percepcji Europy Putin coraz bardziej zmieniał się w autokratycznego władcę. W 2021 r. UE mówiła o „negatywnej spirali” we wzajemnych stosunkach.
W marcu 2022 r., wkrótce po zakrojonej na szeroką skalę inwazji wojsk rosyjskich na Ukrainę, prezydent USA Joe Biden uznał Putina za bezwzględnego „dyktatora, zbrodniarza wojennego, zabójcę”. Od tego momentu NATO uznało Rosję Putina za „największe zagrożenie dla pokoju w Europie”, nowego starego wroga na wschodzie. UE nałożyła kompleksowe sankcje na Rosję i próbowała jak najszybciej odciąć dostawy ropy i gazu. Nawet dwa lata po rozpoczęciu wojny nie zostało to jednak jeszcze w pełni osiągnięte. Rosyjski gaz skroplony nadal dociera do Europy. Handel z Rosją maleje, ale wiele europejskich firm nadal prowadzi interesy w Rosji. Sankcje nie mają wpływu na przemysł spożywczy, farmaceutyczny i chemiczny.
25 lat po objęciu urzędu prezydenta przez Putina, NATO przygotowuje się do nowego wyścigu zbrojeń. Obrona przed rosyjską agresją jest teraz głównym zadaniem sojuszu.