Zagrożone syryjskie dziedzictwo kulturalne

Ofiarami wojny domowej w Syrii padają nie tylko jej mieszkańcy, lecz również historyczne zabytki kultury. Na przestrzeni 4 tys. lat krzyżowały się tam wpływy kultur: babilońskiej, egipskiej, perskiej, greckiej i rzymskiej. UNESCO zaniepokojona losem światowego dziedzictwa kulturalnego Syrii przedłożyła kolejne raporty dotyczące zniszczeń.

Właśnie w 2013 roku UNESCO wciągnęło na Listę Dziedzictwa Światowego 6 wyjątkowych zabytków syryjskich. Wśród nich starówkę Aleppo, którą zniszczono podczas działań wojennych. Historia Aleppo jest długa i pierwsze pisemne wzmianki o mieście pochodzą z XIX wieku przed Chrystusem. Dzięki położeniu nad basenem Morza Śródziemnego Aleppo miało ważne znaczenie kulturalne,

Starówka Aleppo znalazła się na liście UNESCO ze względu na historyczny i największy na Bliskim Wschodzie bazar (souk). Swą powierzchnią 350 ha obejmuje on liczne ulice handlowe z setkami straganów. Mimo że historyczny bazar otoczony jest murem kilometrowej długości nie zdołał on uchronić go przed pożarem, który wybuchł w 2012 r.

Zabytej Światowego Dziedzictwa UNESCO, cytadelę, znajdującą się na jednym ze wzgórz w centrum Aleppo wykorzystano na bazę wojskową. Cytadelę wzniesiono w czwartym stuleciu przed Chrystusem za czasów dynastii Seleucydów, wywodzącej się od jednego z dowódców Aleksandra Wielkiego. Na wzgórzu tym budowali swe świątynie także starożytni Grecy, Rzymianie, Persowie i Bizantyjczycy.

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajduje się też istniejąca od 4 tys. lat starówka Damaszku. Zanim doszło do powstania zbrojnego przeciwko Baszarowi al-Assadowi Stare Miasto z jego rynkami, restauracjami, kościołami oraz meczetami zaliczane było do najbardziej znaczących zabytków Syrii. W czerwcu b.r. eksplodowały tam pierwsze bomby.

Również Palmyra, miasto-oaza, jest zagrożone. Wielki Łuk Triumfalny z II wieku n.e. jeszcze stoi, ale liczne wykopaliska zdołano już splądrować. Palmira jest architektoniczną perłą Syrii. Wielka antyczna kolumnada w stylu korynckim oraz mury świątyni Bela noszą już ślady kul.

Również ten zamek, położony w górach Dżabal an-Nusajrijja, w zachodniej części Syrii, znalazł się w samym centrum działań wojennych. Pierwszy zamek w tym miejscu wzniesiono w 1031 r. W 1142 rozbudowali go rycerze zakonu Joanitów. Według relacji syryjskich rebeliantów „twierdzy rycerzy“ zbombardowały ostatnio samoloty Assada.

Doniesień o zniszczeniach jest coraz więcej. Oprócz Aleppo i Damaszku obejmują one także starożytne miasto Bosra. Tamtejszy rzymski amfiteatr zaliczany był do najlepiej zachowanych na świecie. W XII wieku rozbudowano go, jako arabską twierdzę. Muzycy i orkiestry z całego świata wysoko ceniły sobie jego akustykę. Wojna pozostawiła w amfiteatrze spore zniszczenia.

Również tzw. „wymarłe miasta” znalazły się na liście zagrożonych obiektów światowego dziedzictwa. W tych osiedlach miejskich w płn. Syrii znaleźć można pozostałości domostw z okresu bizantyjskiego. Przed wybuchem wojny domowej antyczne ruiny w Dżerdzie były w dobrym stanie. Teraz są częściowo splądrowane.

Równie dramatycznie wygląda sytuacja syryjskich muzeów, np. muzeum w mieście Idlib, w którym przechowywana jest większość tabliczek zapisanych pismem klinowym, pochodzących ze starożytnego miasta syryjskiego Ebla. Tabliczki takie z muzeów w Aleppo i w Damaszku przechowuje się od 2011 r. w sejfach syryjskiego Banku Narodowego. W czasie wojny splądrowano wiele muzeów.

UNESCO wykształciło specjalistów, by zapobiec niszczeniu i rozkradaniu syryjskich obiektów światowego dziedzictwa. Dyrektor generalna UNESCO Irina Bokowa oraz wysłannik ONZ Lakhadar-Brahimi zapoznali 29.08.2013 z środkami zaradczymi. Specjaliści są na tropie zrabowanych zabytków, informują i alarmują służby celne i galerzystów, by zapobiec międzynarodowemu nielegalnemu handlow.