کرونا ويروس او د مچو او لاس روغبړ ـ انځوريز راپور

د لاس روغبړ د نړۍ په نژدې ټولو سيمو او کلتورونو کي دود دی. خو د روغتيا کارپوهان وايي چي د ناروغيو د انتقال د مخنيوي له پاره بايد له لاس ورکولو څخه ډډه وسي. د آلمان د کورنيو چارو وزير هورست زېهوفر ښايي پر همدغه مشوره عمل کاوه کله چي يې د آلمان لومړۍ وزيري انګېلا مېرکل ته له لاس ورکولو څخه انکار وکړ. له دې مخکي چي مېرکل کښيني دواړو سره وخندل.

د فرانسې حکومت خپلو وګړو ته د روغبړ پر وخت له مچولو څخه د صرف نظر کولو وړانديز کړی دی. خو د فرانسې ولسمشر ايمانويل ماکرون پخپله پر دغه وړانديز عمل ونه کړ. نوموړي په نيپال کي د يوې سرمشريزي پر وخت د اېټاليا د لومړي وزير جيوزېپه کونتي سره د مچو روغبړ وکړ. خو نوموړي په سمبوليکه توګه دا هم وښودل چي له کرونا ويروس سره مخامخ هيواد اېټاليا سره په تماس کي هيڅ اندېښنه نه لري.

په هوا کي د لاسونه جنګول د متحده ايالاتو دننه د باسکټبال او بېسبال د لوبو پر وخت يو مهم کلتور بلل کيږي. خو ښه خبر دا دی چي دغه د لاسونو جنګول چي ورته امريکايان ((High five)) وايي د لاس د روغبړ په پرتله ۵۰ سلنه کم د ناروغيو د انتقال سبب ګرځي. خو دا دا معنا نه لري چي «راکه پنجه!» د کرونا ويروس د خپرېدو په وخت کي هيڅ خطر نه لري.

د سوک په سوک جنګولو روغبړ چي په انګرېزي کي ورته (Fist bump) ويل کيږي، په زياته د ورزشکارانو تر منځ د ستړې مسي محبوبه طرز دی. لکه په دغه انځور کي چي د متحده ايالاتو پخوانی ولسمشر باراک اوباما د چاپيريال ساتنې د فعالې ګرېتا تنبېرګ سره د سوک په سوک ستړې مسې کوي. دغه طرز ستړې مسې نه يوازي جانانه معلوميږي، بلکي د لاس د روغبړ په پرتله ۹۰ سلنه کم د مکروب د انتقال سبب ګرځي.

د غيږي ستړې مسې د مکروبونو د انتقال سبب ګرځي. خو کارپوهان وايي چي د هغه انسان سره د غېږي روغبړ چي ورباندي ګران وي، د بدن د روغتیايي نظام د پياوړي کېدو لامل ګرځي. په ځينو مواردو کي دغه طرز روغبړ حتی د دپلوماتيکو اړيکو د بهتره کولو سبب ګرځي، لکه په دغه انځور کي چي د سويلي کوريا ولسمشر مون جې اين د شمالي کوري د واکمن کيم جوګ اون سره په ۲۰۱۸م کال داسي روغبړ وکړ.

د آسټراليا د نوي ساوت وېلز د روغتيا وزير برېډ هزرډ خپلو هيوادوالو ته وړانديز کړی دی چي د ستړې مسي پر وخت دي يو بل پر اوږه ټکوي. په خپل لاس د يو چا اوږه ټکول په زیاتو کلتورونو کي د شاباسي يا افرين ويلو معنی ورکوي او په رشتيا هم ورڅخه د مکروبونو د انتقال اندېښنه ډېره کمه ده. خو دغه ډول ستړې مسې ښايي ځيني کسان د ځان له پاره سپکاوی يا تحقير وگڼي.

د ۲۰۰۹م کال په دغه انځور کي د بريتانيا ملکه اليزابېت او د هغې سړی شهزاده فيليپ د بېکنګهم په ماڼۍ کي ښودل کيږي چي له خپلو وګړو سره د لاس ښورولو له لاري ستړې مسې کوي. دغه ډول روغبړ د ۱۸مې مېلادي پېړۍ راهيسي د شاهي کورنيو له خوا باب کړل سوی چي نه يې غوښتل د چا سره له نژدې ستړې مسي وکړي. په رشتيا هم واټن ساتل د ناروغيو د انتقال مخه نيولای سي.

د کرونا ويروس خپرېدنه له چين هيواد څخه پېل سوه. دغه هيواد خپلو وګړو ته د ګوانګ شو په نوم د روغبړ د هغه طرز سپارښتنه کوي چي په ترڅ کي يې څوک پر کين خلاص ورغوي د ښې لاس سوک مښلوي. لکه ايکټرې ميا موقي چي په دغه انځور کي د کان د ۲۰۱۸م کال په فلمي مېله کي ياد روغبړ نندارې ته وړاندي کړی.

په هندو او بودايي اديانو کي د مښلولو لاسونو په مرسته د روغبړ دود ډېر زوړ دی. دا ډول روغبړ هم د ناروغيو او مکروبونو د نه انتقال له کبله په زياته په زیاتو آسيايي هيوادونو کي يو بديل بلل کيږي.

په جاپان کي د ستړې مسي او سلام عليک په ترڅ کي ستړې مسې کوونکي يو بل ته خم يا کږيږي. دغه ډول ستړې مسې د احترام او خاکسارۍ نخښه هم بلل کيږي او دا چي په ترڅ کي يې د روغبړ کوونکو تر منځ واټن پاته وي، نو د ناروغيو د انتقال سبب هم نه کيږي.

په چين کي ثبت سوې تازه ويډيوګانې ښيي چي زيات کسان يو د بل سره د پښو د جنګولو په مرسته روغبړ کوي. د روغبړ دا نوی طرز د لاس د روغبړ په پرته کم يا هيڅ د مکروبونو او ناروغيو د انتقال سبب ګرځي.

د لاس د روغبړ او د روغبړ د نورو هغو طرزونو پر ځای چي بدن د بدن سره تماس نيسي، يو بديل طرز د مسکا په مرسته ستړې مسې ده. په دې ترڅ کي روغبړ کوونکي يو بل ته په مهربانۍ ګوري او ورته مسکا کوي او ورته وايي: سلام.