Nelson Mandela: jedan život za slobodu

Nasmejanog – tako će ga pamtiti većina Južnoafrikanaca. „Madiba“ – tako su ga od milošte zvali na jeziku naroda Ksosa. Borio se za drugačiju Južnu Afriku: za toleranciju i slobodu širom sveta.

Nelson Rolilala Mandela rođen je 18. jula 1918. u južnoafričkoj pokrajini Istočni Kejp. Posle završene srednje škole, studirao je prava. Još tokom studija bio je politički aktivan i borio se protiv aparthejda. Od 1952. radio je kao advokat u prvoj kancelariji u zemlji koju su vodili crnci. Osam godina kasnije kancelarija je spaljena.

Aparthejd, južnoafrički sistem rasne segregacije, obeležio je detinjstvo i mladost Nelsona Mandele. Njegov otac mu je na krštenju dao ime Rolilala, što na jeziku naroda Ksosa znači „Onaj koji lomi grane“ – ili u prenesenom značenju „onaj koji unosi nered u postojeće odnose“.

Mandela je kao mladić bio strastveni bokser. „Položaj, starost, boja kože i imovinsko stanje ne igraju nikakvu ulogu u ringu“, tako je opisao svoju ljubav prema sportu. Trenirao je i u zatvoru: svakog dana je dizao tegove i radio čučnjeve i sklekove.

1964: Policija odguruje ljude ispred zgrade suda u kojoj se održava proces protiv Nelsona Mandele i drugih boraca protiv aparthejda. U tzv. procesu „Rivonija“ Mandela je, zbog svojih političkih aktivnosti, osuđen na doživotnu robiju.

Život na pet kvadratnih metara: u ovoj maloj zatvorskoj ćeliji Mandela provodi 18, od ukupno 27 godina zatvorske kazne. Kao zatvorenik nosi broj 46664. „Tamo sam bio poznat samo kao broj“, ispričao je posle izlaska iz zatvora.

Dok Nelson Mandela sedi u zatvoru, drugi se nastavljaju da se bore protiv aparthejda – pre svega njegova tadašnja supruga Vini Mandela (u sredini): Ona postaje jedna od vodećih aktivistkinja protiv vladajuće bele manjine.

Svet se soliradiše sa sudbinom Južne Afrike. Na londonskom Vemblju u julu 1998. održan je dobrotvorni koncert za Nelsona Mandelu. Svetski poznati muzičari slave njegov 70. rođendan i izražavaju svoje protivljenje aparthejdu. Oko 70.000 ljudi prati 10-časovni koncert na stadionu, a stotine hiljada ispred televizora. Događaj je prenošen u 60 država.

Posle 27 godina zatvora, Mandela je oslobođen 11. februara 1990. On i njegova supruga Vini podižu pesnicu u znak ponosa na oslobodilačku borbu crnaca protiv režima aparthejda belaca.

Povratkom na čelo Afričkog nacionalnog kongresa (ANC), Mandela u maju 1990. vodi prve razgovore sa tadašnjim predsednikom Južne Afrike, Frederikom de Klerkom. Zajedno utiru put za Južnoafričku republiku bez aparthejda. Za to su 1993. dobili Nobelovu nagradu za mir.

Oliver Tambo (levo) i Volter Sisulu (desno) važe kao Mandelini najbliži saputnici. Godine 1944. zajedno osnivaju omladinski ogranak ANC i organizuju masovne demonstracije protiv aparthejda. Sisulu je zajedno sa Mandelom osuđen na doživotnu kaznu zatvora, Tambo provodi 30 godina u egzilu, pretežno u Londonu. Posle 1990. zauzimaju tri vodeće pozicije u ANC.

Desetog maja 1944. Južna Afrika je ušla u istoriju: Posle prvih slobodnih, demokratskih izbora Mandela je izabran za prvog crnog predsednika zemlje. Godine 1990. podnosi ostavku i predaje predsedničku fotelju svom političkom štićeniku Tabu Mbeki.

Mandela zahteva rasvetljavanje zločina tokom aparthejda i 1996. osniva „Komisiju za utvrđivanje istine i pomirenje“. Šef komisije je južnoafrički nadbiskup i kasniji dobitnik Nobelove nagrade za mir Dezmond Tutu. Rad komisije je na udaru kritika: mnoge žrtve ne žele da prihvate da počinioci koji svoje zločine javno prznaju, ostaju nekažnjeni.

Petnaesti maj 2004: Južnoafrička Republika dobila je organizaciju Mundijala 2010. Mandela ponosno podiže pehar. Cela zemlja se raduje i slavi Mandelu kao osobu koja je svojim zaslugama omogućila taj sportski događaj. To je prvo Svetsko prvenstvo u fudbalu na afričkom tlu.

Godine 2008. u mnogim siromašnim četvrtima velikih gradova izbija nasilje zbog mržnje prema strancima. Tokom brutalnog lova na useljenike ubijeno je mnogo ljudi. Mnogi dovode u pitanje uspeh Mandeline Južnoafričke republike, zemlje u kojoj svi zajedno mirno žive.

Poslednjih godina svog života, Mandela se sve više povlači iz javnog života. Sa svojom porodicom – unucima i praunucima – 2011. slavi 93. rođendan.