BM Güvenlik Konseyi İran'ı uyardı

BM Güvenlik Konseyi’nde 15 üye tarafından oybirliğiyle kabul edilen açıklamayla, İran, nükleer uranyum zenginleştirmesini durdurmaya çağrılırken, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (IAEK) başkanından, İran’ın bu isteğe uyup uymadığını 30 gün içinde Konsey’e bildirmesi istendi. Konsey üyelerinin haftalardır açıklama taslağı üzerinde yaptığı müzakereler, oybirliği sağlanması için son anda tavizler verilmesine ve bu nedenle nispeten zayıf bir metnin ortaya çıkmasına yol açtı.

Tasarıyı kaleme alan ve ABD tarafından desteklenen İngiltere ve Fransa, “İran’ın nükleer silah üretmeye yönelmesi halinde, bunun uluslararası barış ve güvenliğe tehdit teşkil edeceğine” ilişkin ifadeyi, son taslaktan çıkarmak zorunda kaldı. İran’a ambargo uygulanmasına karşı olan Çin ve Rusya diplomatları, bunun yaptırım getirmek için bir bahane oluşturabileceğini belirterek, bu ifadeye itiraz ettiler.

Süre uzatıldı

Tahran’la ilgili bazı suçlamalar ve talepler taşıyan ifadelere de nihai açıklama metninde yer verilmezken, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun, Konsey’e bilgi verme süresi 14’den 30 güne çıkarıldı. Rusya ve Çin’in isteği üzerine, ayrıca, İran konusu ile ilgilenmenin sadece Güvenlik Konseyi’nin değil, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın ortak sorumluluğunda olduğu belirtildi.

Konsey’in bu açıklaması, karar niteliği taşımadığı için zorlama gücü bulunmamasına rağmen, İran’ın nükleer silah geliştirme programı hakkında Konsey üyeleri tarafından atılan ilk adım olması açısından önem taşıyor.

Batılı üyeler açıklamadan memnun

Tasarının sulandırılarak kabul edilmesine rağmen, Konsey’in Batılı büyükelçileri, açıklamanın hala büyük anlam taşıdığını bildirdiler. İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Emyr-Jones Parry, “Böylece Güvenlik Konseyi bu konuda duyduğu açık endişeyi dile getiriyor ve İran’a, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın yönetim kurulunca açıklanan taleplere uyması gerektiğini söylüyor” dedi.

ABD’nin BM daimi temsilcisi büyükelçi John Bolton da, tasarının, konunun artık Güvenlik Konseyi’nin sorumluluğunda olduğu konusunda İran’a kesin bir mesaj gönderdiğini belirtirken, Fransa’nın daimi temsilcisi Jean-Marc de la Sablière, “İran’ın bu karara uymak için 30 günü var. Umarız uyar. Aksi halde Güvenlik Konseyi sorumluluklarını üstlenmek zorunda kalacak” dedi.

İran: Konsey’e inancımız yok

Açıklamanın kabulünden sonra bir basın toplantısı düzenleyen İran’ın BM daimi temsilcisi Cevad Zarif ise ülkesinin tarihsel olarak Güvenlik Konseyi’ne fazla inancı bulunmadığını ve attığı adımın Tahran üzerinde herhangi bir etkisi olacağından kuşku duyduğunu kaydetti.

Baskı ve tehditlerin İran üzerinde işlemediğini vurgulayan Zarif, “İran, baskı, tehdit ve gözdağına karşı allerjisi olan bir ülkedir” ifadesini kullandı.

Berlin’de İran görüşmesi

Bildirinin kabul edilmesi bugün Berlin’de yapılacak BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ve Almanya’nın dışişleri bakanları arasında yapılacak toplantı açısından da önem taşıyor. Siyasi gözlemcilere göre, 6 dışişleri bakanını buluşturacak toplantıda en önemli nokta, İran konusunda fikir birliği sağlamak ve ortak bir tavra ulaşmak.

Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, bu konuda umutlu. Steinmeier, haftalık Die Zeit gazetesine verdiği demeçte, “İranla ilgili süren tartışma bakılırsa Irak’tan ders alındığı ve kimsenin düşünmeden hareket etmeyeceği anlaşılıyor” değerlendirmesinde bulundu.

İran’ı nükleer silah üretmeye çalışmakla suçlayan ABD’nin tavrı daha sert. Amerikan Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Washington’dan hareket etmeden yaptığı açıklamada, sadece nükler programın değil, İran’ın teröre verdiği desteğin de görüşüleceğini kaydetti. Rice, İran’ı nükleer proramından ve terörü desteklemekten vazgeçirmek için bir dizi imkan olduğunu söyledi.