Brezilya yerlilerinin yaşam alanı mücadelesi

Kısaca “İndios” olarak da adlandırılan Brezilya Kızılderilileri, irili ufaklı 200’ün üzerinde halk grubu ve 2 binden fazla kabileden oluşuyor. 2010 yılındaki sayıma göre Kızılderili nüfusun toplamı 817 bini buluyor. Portekizli kâşiflerle yerli halk arasındaki ilk temas 1500 yılında kuruldu. Ülke topraklarına Avrupalıların yerleşmeye başlamasıyla yerlilerin yaşam alanı giderek daraldı. Beyaz yerleşimcilerin sayısının artmasıyla birlikte toprakları talan edilen Kızılderililer, zamanla azınlık durumuna düştü. Afrika'daki sömürgelerden getirilen esirlerle birlikte bir bölümü köleleştirilen Brezilya yerlilerinin yaşam hakları ancak 1988’deki anayasa ile güvence altına alındı. 

Beyaz yerleşimciler inat ediyor

Ancak neredeyse beş asırlık mücadeleden sonra elde edilen bu hakların bir bölümünün şimdi yeniden kaybedilmesi söz konusu. Mahkemeye intikal eden dört davadan en önemlisi, güneydeki Rio Grande do Sul eyaletine bağlı Ventarra bölgesindeki anlaşmazlıkla ilgili. Yıllarca sürgün hayatı yaşayan Kaingang adlı yerli halk grubunun, anayasa değişikliğinin ardından 1990’lı yıllarda yeniden Ventarra'ya dönüp topraklarına yerleşmelerine izin verilmiş ve mülkiyet hakları tanınmıştı. Ancak bölgedeki beyaz yerleşimciler, toprakların kendi mülkleri olduğunu söyleyerek burayı terk etmeye yıllardır direniyor.  Özellikle 1964-1985 yılları arasındaki askerî dikta rejimi döneminde yerli halkın toprakları beyazların yerleşimine açılmıştı.

Bir diğer dava ise firar eden eski kölelerin torunlarıyla ilgili. "Quilombolas” olarak adlandırılan bu halk grubuna doksanlı yıllarda toplam 750 bin hektarlık bir toprak verildi. Ancak burada da arazi sahipleri, 1988’deki anayasa değişikliğinden önce söz konusu toprakları mülk edindiklerini ve kazanılmış hakların ellerinden alınamayacağını savunarak direnişlerini sürdürüyor. Diğer iki davada ise ülkenin güneyi ile kuzeybatısında oluşturulan Kızılderili koruma bölgelerinin meşru olup olmadığı karara bağlanacak.

Devlet Başkanı hedef tahtasında

Yerli halk, gerek yetkililere seslerini duyurmak, gerekse kamuoyu desteği alabilmek amacıyla haftalardır ülkenin büyük kentlerinde protesto gösterileri düzenliyor. Protestoların ana hedefinde ise Devlet Başkanı Michel Temer var. Temer’i kanun hükmünde kararname ve vergi kolaylıklarıyla maden işletmeleri ve büyük arazı sahiplerini destlemekle suçlayan Kızılderililer, anayasal güvence altında olan toprak haklarının ihlal edildiğini savunuyor. Gösterilerde ayrıca Amazon ormanlarındaki ağaç katliamının hızlandırıldığına da dikkat çekiliyor.

Indios temsilcileri, Devlet Başkanı Temer’in uyguladığı bu politika sayesinde, parlamentoda partiler üstü konumdaki “Tarım Koalisyonu” adlı oluşumu kendi safına çekmeyi amaçladığını ve bunda başarılı da olduğunu savunuyor. Nitekim geçtiğimiz Temmuz ayında muhalefet tarafından verilen ve hakkındaki yolsuzluk iddialarının araştırılabilmesi amacıyla Temer’in dokunulmazlığının kaldırılmasını talep eden önerge, Tarım Koalisyonu'nun oylarıyla reddedilmişti. 

© Deutsche Welle Türkçe

epd/KNA, MÇ/BÖ