Foxconn'a eleştiri

Endonezya’da uzun vadeli 10 milyar dolar yatırım yapmayı hedefleyen Foxconn yılda üç milyon mobil cihaz üretmeyi planlıyor. Ancak Foxconn bu tür yüksek hedeflerine ağır çalıştırma koşulları ile ulaştığı yönünde uzun süredir eleştiriliyor. Foxconn'un Tayvan ve Çin'deki fabrikalarında işçiler, 12 saatlik vardiyalarla haftada altı gün çalışmak zorunda kalıyor. Üç yıl önce Foxconn fabrikasında çalışan 13 kişinin intihar etmesi üzerine firmanın itibarı ciddi şekilde sarsıldı. Ancak yine de Apple, Hewlett-Packard, Dell, Intel ve Sony gibi dünya devlerinin en önemli tedarikçisi olma konumunu sürdürüyor. Eleştirilerin odağında bu kez Foxconn'un, başta Çek Cumhuriyeti olmak üzere Avrupa'daki fabrikaları var.

'Avrupa'da da çalışma koşulları kötü'

Computer Technik (c't) adlı Alman bilişim dergisinin muhabirleri, günlerce Çek Cumhuriyeti'nin Pardubice kentindeki fabrikayı gözlemledi. Muhabirler, işçi bulma kurumu ve işçi temsilciliği ile görüşerek gerek yerli işçilere, gerekse Bulgaristan, Romanya Vietnam, Moğolistan gibi ülkelerden gelen göçmen işçilere çalışma koşullarını sordu. Bilgisayar dergisinin muhabiri Christian Wölbert, durumun Asya'daki fabrikalardan pek de farklı olmadığını belirtiyor:

"Büroda çalışan biri, montaj bandında çalışmanın ne kadar yoğun ve stresli bir iş olduğunu tahmin edemez. 12 saatlik vardiyada aralarında konuşmak, birşey içmek ya da kısa süre dinlenmek mümkün değil. Gerçi Foxconn bunu yasaklamıyor ama işçilerin tamamlaması gereken parça sayısı o kadar fazla ki, kısa bir ara bile dahi vermeleri mümkün olmuyor."

Computer Technik dergisi muhabirlerinin araştırmalarına göre bir işçi ayda fazla mesai ve ikramiyeler dâhil en fazla 550 euro kazanıyor. Bu miktar, Çek Cumhuriyeti'ndeki asgari ücretten daha fazla olsa da ülke genelindeki ortalama maaşın ancak yüzde 60'ına denk geliyor.

Muhabir Christian Wölbert, başta ikramiye sistemini eleştiriyor. Wölbert ayda kişi başına verilen 100 euro ikramiyenin bantta çalışan tüm işçilerin performansına bağlı olduğunu söylüyor:

"Bu, şu anlama geliyor: Bir işçi işini çok iyi yapabilir ama diğer işçiler beklenen normları yerine getiremezse performansı iyi olanların da ikramiyesi kesilebilir."

'Yasaları ihlal etmiyoruz'

Foxconn, bu iddiaları reddediyor. Foxconn yöneticilerinden Petr Skoda, DW'ye yaptığı açıklamada, çalışma koşullarının AB yasalarına uygun olduğu söyledi. Petr Skoda, Computer Technik dergisinde fabrikalarıyla ilgili yayınlanan olumsuz haberi şaşkınlıkla karşıladıklarını kaydetti.

Muhabir Christian Wölbert, zaten Foxconn'un yasaları ihlal ettiğini ileri sürmediklerini, ancak firmanın pek çok şüpheli uygulamasının olduğunu savunuyor:

"Gerçekten standartlar insanî mi bunu araştırmak gerekli. 12 saatlik stresli vardiyanın bu sistemde kabul edilebilir olup olmadığına bakmalı. Yasalardaki boşlukları kullanıyorlar. Pardubice'deki fabrikaların bazı bölümleri taşeron şirketler tarafından yönetiliyor. Bu tür şirketler çabucak kurulup aynı hızla ortadan kayboluyorlar. Bu şekilde yaptırımlardan kurtulabiliyorlar."

Computer Technik adlı bilişim dergisinin Foxconn hakkındaki araştırması ses getirdi. AB Parlamentosu'nun Alman milletvekili Jutta Steinruck, Foxconna'a yöneltilen suçlamalar hakkında Brüksel'in inceleme başlatması için girişimde bulunacağını söyledi. İşverenlerin Avrupa'nın fakir ülkelerindeki işçileri sömürme yönünde eğilim gösterdiğini söyleyen Steinruck, bazı sektörlerde modern köleliğe daha sık rastlandığını belirtti.

Ralf Bosen / Deniz Karahan

Editör: Murat Çelikkafa

©Deutsche Welle Türkçe