Umutları AİHM

Davanın temelinde, primatlar olarak tanımlanan maymun türlerinin sirkler, hayvanat bahçeleri ve televizyon reklamlarında kullanılmasının yasaklanması amacıyla Animal Defenders International (ADI) adlı sivil toplum kuruluşu tarafından 2005 yılında başlatılan bir reklam kampanyası yatıyor. ADI konu hakkında o tarihte 20 saniyelik bir reklam filmi hazırlatmış, ancak reklamların denetiminden sorumlu BACC (Broadcast Advertising Clearance Centre) adlı merkez, filme yayın izni vermemişti. BACC’nin kararında, ADI “siyasi teşkilat” olarak tanımlanmış ve “hayırsever yardım kuruluşu” olmaması gerekçe gösterilmişti. BACC’nin kararı 2006 ve 2008 yıllarında sırasıyla İngiliz mahkemeleri ve Lordlar Kamarası tarafından da onaylanmıştı.

Kuruluşun AİHM'e başvuru gerekçesi

Reklamların denetiminden sorumlu merkez BACC ile İngiliz mahkemelerinin kararlarını “siyasi reklam” gerekçesine dayandırmalarına itiraz eden ADI, AİHM’ye yaptığı başvuruda bu durumun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüyle ilgili maddesine aykırı olduğunu savundu. Televizyonda reklam yayınlamasına getirilen yasağın “meşru gerekçelere dayanmadığını” savunan ADI, yasağın arkasında hayvan haklarına karşı yürüttüğü kampanyaların önünü kesme niyeti olduğu tezini de işledi.

'İfade özgürlüğü ihlâl ediliyor'

ADI avukatları AİHM’nin 17 yargıçtan oluşan Büyük Dairesi önünde yaptıkları savunmada, primatların ve diğer hayvanların ürün pazarlamak için kullanımının serbest olduğunu, ancak bu durumun hayvanlar üzerinde yarattığı olumsuz etkiler hakkında kamuoyunu televizyon aracılığıyla bilgilendirmenin yasak olduğunu ön plana çıkardı. Avukatlar, bu durumun özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğünü güvence altına alan 10’uncu maddesine aykırı olduğunu savundular. İngiliz hükümetinin avukatları ise büyük ölçüde İngiliz mahkemlerinin ADI’nin “siyasi” karakteri konusundaki yorumunu tekrarlamakla yetindiler.

Kuruluş 'hayırsever' statüsünde değil

ADI başta primatlar olmak üzere hayvanların sirkler, hayvanat bahçeleri ve eğlence ve reklam dünyasında kullanılmalarına “kötü muamele” gördükleri gerekçesiyle karşı çıkıyor. Bu konuda teknik raporlar hazırlayan kuruluş, şubelerinin bulunduğu ülkelerde siyasiler düzeyinde lobi faaliyetleri yürütüyor. Ancak yürürlükteki İngiliz yasalarının “siyasi” olarak nitelediği bu lobicilik nedeniyle, “hayırsever yardım kuruluşu” statüsü elde edemiyor. Hayvanların bilimsel deneylerde kullanılmasına karşı çıkan ADI, bu konudaki AB yasalarının değişmesi için kampanyalar yürütüyor.

ADI’ye aktif destek verenler arasında Ricky Gervais, Jorja Fox, Meg Matthews, Joanna Lumley, Julia McKenzie, Twiggy Lawson, Annette Crosbie, Lynsey de Paul, Liz Fraser ve Hayley Mills gibi uluslararası sinema ve televizyon dünyasının tanınmış simaları da bulunuyor. ADI, faaliyetlerinin büyük bölümünü İngiltere ve ABD’de gerçekleştiriyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Kayhan Karaca / Strasbourg

Editör: Hülya Topçu