İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad BM'de

BM’nin merkezinin bulunduğu ABD’nin New York kentinde, 192 üye ülkenin temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen 61. BM Genel Kurulu’nun asıl gündem maddelerini reformlar ve yoksullukla mücadele. Ancak Ortadoğu’daki son gelişmeler ve İran’ın nükleer programı yüzünden Tahran ile Batı ülkeleri arasında yaşanan kriz gündeme damgasını vurdu bile. Genel Kurul önünde konuşma yapacak olan 29 liderden biri ABD Başkanı George Bush, bir diğeri ise İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad. Bush’un konuşmasının merkezinde, Irak, Lübnan ve Filistin meselelerinin yanı sıra İran krizi de bulunuyor. İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejd, ABD Başkanı’ndan sonra söz alacak. New York’a gelişinde İran devlet televizyonuna demeç veren Ahmedinejad, “Genel Kurul’da dünya sorunlarının çözümü için önerilerini sunacağını,” bildirdi.

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ise nükleer faaliyetleri nedeniyle İran’a yaptırım uygulanması gerektiğini, aksi takdirde uluslararası toplumun güvenirliliğinin tehlikeye gireceğini belirtti. İran ile yaşanan krizde taraf olan ülkeler arasında bulunan Rusya ve Çin’den sonra Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac da Tahran’a yaptırım uygulanmasına karşı çıkmıştı. İran’a yaptırım uygulamasından yana olan tavrında ısrar etmekle birlikte, Genel Kurul öncesinde Beyaz Saray, İran konusunda ‘çifte strateji’ izlenmesini kabul etti. Buna göre, Avrupa ülkeleri nükleer Tahran ile faaliyetlerine ilişkin pazarlığı sürdürürken, BM Güvenlik Konseyi de, -söz konusu pazarlıkların sonuç vermemesi ihtimalini karşı-, yaptırım olasılıklarını değerlendirecek.

Bu arada AB Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana, BM zirvesi paralelinde İran’ın nükleer başmüzakerecisi Ali Laricani ile bir kez daha bir araya geleceklerinin haberini verdi. Laricani, görüşmeler süresince İran’a karşı yeni yaptırımlar konusunun gündeme getirilemeyeceğini söyledi.

Annan’dan Irak uyarısı

Yıl sonunda görev süresi dolacak BM Genel Sekreteri Kofi Annan ise Irak’a değindi. Annan, şu andaki eğilimlerin devam etmesi halinde, Irak'ın bir iç savaşa doğru sürükleneceği uyarısında bulundu. BM Genel Merkezi'nde Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani ile ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın da katıldığı toplantıda konuşan Annan, "Eğer şu andaki yabancılaşma ve şiddet devam ederse, Irak devletinin, bir iç savaş ortamında parçalanması gibi ciddi bir tehlike mevcuttur" dedi. Annan Iraklı liderlere, federalizm ve ülke gelirlerinin paylaşımı gibi henüz çözümlenmemiş anayasal sorunlar üzerinde fikir birliğine varmanın yollarını arayarak, mezhepsel ve bölgesel gerginlikleri gidermeleri çağrısında bulundu. BM Genel Sekreteri üye ülkelerden, Irak’ın komşularından ve ABD’den 2006 yılı sonuna kadar Irak’ın yeniden yapılanması için beş yıllık bir kalkınma planı hazırlanmasını istedi. Irak Devlet Başkanı Talabani ise planı desteklediklerini ve uluslarası toplumla işbirliğine hazır oldukları mesajını verdi.

BM’de Irak'ın önerisiyle düzenlenen dışişleri bakanları toplantısına katılan Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Irak'ın geçmekte olduğu zor dönemden daha güçlenerek çıkacağına inandığını söyledi. Irak'ta güvenliğin tam anlamıyla sağlanamadığını ve mezhep çatışmalarının tehlike alarmı verdiğini belirten Gül, Irak'ın karşı karşıya kaldığı sorunların uluslararası toplum tarafından desteklenen Irak hükümetinin kararlı çabalarıyla çözümlenebileceğini dile getirdi. Dışişleri Bakanı, Irak'ın yeniden yapılanmasında BM'nin rol almasını desteklediklerini belirtti.

Abbas'tan olumlu yanıt

Genel Kurul öncesinde gerçekleşen bir diğer toplantı da Filistin-İsrail sorunu ve bölgenin son durumuyla ilgiliydi. Filistin lideri Mahmud Abbas, bir araya geldiği İsrail Dışişleri Bakanı Zipni Livni’nin “kaçırılan İsrail askeri Gilad Şalid’in serbest bırakılmasına yardımcı olun“ çağrısına olumlu yanıt verdi. Abbas, bölgede barış ve istikrarın sağlanması için çabaların süreceği mesajlarının verildiği görüşme öncesi ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile de temaslarda bulundu. Filistin liderinin Çarşamba akşamı da George Bush’la görüşmesi bekleniyor. BM Genel Kurulu 27 Eylül’de sona erecek.