Macaristan Rusya'nın AB'deki casusluk üssü mü?

Ukrayna özel kuvvetleri, geçen ay Macaristan ile sınır bölgesinde Rusya için casusluk yaptığı şüphesiyle bir kişiyi tutukladı. Şüphelinin anüsünde sakladığı bir USB bellekle AB üyesi Macaristan'a geçmeye çalıştığı ve gizli bilgilerin yer aldığı bu belleği, başkent Budapeşte'deki Rus büyükelçiliğine teslim etmeye hazırlandığı ortaya çıktı.

Bellekte, Ukrayna iç istihbaratı SBU ve askeri istihbaratı GRU'nun üst düzey kadroları ve personeli hakkında çalınmış kişisel bilgilerin yanı sıra Ukrayna ordusunun üsleri, silahları ve lojistiği hakkında hassas bilgilerin yer aldığı tespit edildi.

Balkan Insight adlı haber sitesinde, konuyla ilgili haberleri yapan gazeteci Szabolcs Panyi, uzun zamandır Rusya'nın Macaristan'daki casusluk faaliyetleri hakkında araştırmalar yürütüyor.

Rusya'nın Macaristan'daki istihbarat faaliyetlerinin endişe verici bir boyuta ulaştığına dikkat çeken Panyi, Budapeşte'nin Rusya'nın Avrupa Birliği'ndeki(AB) casusluk faaliyetlerinin bir merkezi haline dönüşmekte olduğunu söylüyor.

Macaristan'ın başkenti Budapeşte'deki Rusya Büyükelçiliği'nde 50'den fazla akredite diplomat görev yapıyor. Oysa Prag, Varşova ve Bratislava'da görev yapan Rus diplomatların toplam sayısı 20'yi geçmiyor.

Gazeteci Panyi, "Birçok ajanın, diplomat kılığında görev yaptığı iyi biliniyor. Çünkü bu statü onlara diplomatik dokunulmazlık sağlıyor" diyor.

Bir bankaya neden dokunulmazlık statüsü verilir?

Dokunulmazlıktan sadece Rusya'nın Budapeşte büyükelçiliğinde görev yapanlar yararlanmıyor. Sovyet döneminde kurulan Uluslararası Yatırım Bankası (IIB) çalışanları da dokunulmazlık statüsüne sahip.

Üstelik bu bankanın genel müdürlüğü üç yıl önce Moskova'dan Budapeşte'ye taşınmıştı. Tanınan dokunulmazlık hakkı, banka ve çalışanlarına geniş bir özgürlük alanı sağlıyor. Ne Macaristan'daki mali denetimlere tabiler ne de haklarında yürütülecek herhangi bir soruşturmadan ötürü yargıya hesap vermek zorundalar.

Macaristan'daki muhalefet, baştan beri bu hamlenin gerisinde başka niyetler olduğundan şüphelenerek hükümeti, Rusların ülkede bir istihbarat ağı kurma çalışmalarına destek vermekle suçluyor. Bu şüpheler dayanaksız da değil.

Merkezi Budapeşte'ye taşınan IIB'nin başkanlığını Nikolai Kozov yürütüyor. Kozov, tanınmış Rus istihbaratçı bir çiftin oğlu. Babası bir zamanlar KGB'nin Budapeşte'deki görevlisiydi, annesi ise Rus haber ajansı TASS tarafından "20. yüzyılın en dikkat çekici casuslarından biri" sözleriyle övülmüştü.

Rus casuslar serbestçe hareket edebiliyor

Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya başlattığı saldırı sonrasında Macaristan dışındaki tüm AB ve NATO ülkeleri, Rusya'nın yatırım bankası IBB'den çekildi. Ayrıca yine Macaristan hariç tüm AB ülkeleri, diplomat statüsünde görev yapan Rus istihbaratçılarını sınır dışı etti.

DW'ye konuşan gazeteci Szabolcs Panyi, Rus istihbaratının Macaristan'da aktif olduğunu ancak Macar makamlarının buna göz yumduklarını söylüyor.

Panyi, sağ muhafazakar Jobbik partisinin eski Avrupa Parlamentosu milletvekillerinden Bela Kovacs'ı örnek gösteriyor. "KGBela" takma adlı Kovacs'ın, 2014 yılında Macaristan iç istihbaratı tarafından Rusya için casusluk yapmakla suçlandığını anlatan Panyi, mahkemenin ancak 8 yıl sonra hüküm verdiğini, uzun süren bu yargılama süreci sayesinde Kovacs'ın Macaristan'dan Moskova'ya kaçabildiğini belirtiyor.

Macar Dışişleri Bakanlığı'ndaki Rus korsanları

Panyi, gazeteci meslektaşlarıyla yaptığı araştırmalarla Rus bilgisayar korsanlarının 2012 yılından itibaren belirli aralıklarla Macaristan Dışişleri Bakanlığı'nın bilişim ağına, iç iletişimine sızdıklarını ortaya çıkarmıştı.

Budapeşte'deki hükümet, Rus korsanların bilişim ağındaki varlıklarını hiçbir zaman doğrulamadı. Ancak Panyi, Batılı ülkelerin bu gerçeği bildiklerini, bu nedenle de Macaristan'la gizli bilgileri ancak sınırlı ve ihtiyatlı bir şekilde paylaştıklarını anlatıyor.

Ukrayna'daki etnik Macarların vatandaşlığa kabul edilmesi ve "altın vize rejiminin" de önemli güvenlik risklerine yol açtığı belirtiliyor.

Bu vize rejimi, 300 bin euroluk hazine bonosu alarak ve 60 bin euroluk işlem ücreti ödeyerek yatırımcı programına katılanlara, 5 yıllık oturum izni verilmesini öngörüyordu. AB'nin, yoğun baskıları sonucunda 4 yıl sonunda bu uygulamaya son verildi.

Ama bu süre zarfından sağlanan bu imkandan yararlanlar oldu. Bunlardan biri de Rusya'nın dış istihbaratı SWR'in başındaki Andrej Naryshkin'in oğlu Andrej Naryshkin.

Gazeteci Panyi ve meslektaşları, Doğu Avrupa'ya ilişkin askeri araştırmalar yapan Ukrayna araştırma ekibi Molfar ile birlikte, Andrej Naryshkin'in ailesiyle birlikte "altın vize rejiminden" yararlandıklarını, başkent Budapeşte'ye yerleştiklerini ortaya çıkardı.

Orban'ın kabinesinden destek sağlandı

Naryshkin'in oturduğu ev, Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın kabine ofisi başkanı Antal Rogan ile 10 yılı aşkın süredir çok yakın arkadaş olan bir işadamının şirket mülkü olarak kaydedildi.

Orban'ın sağ kolu konumundaki Rogan, 2017'ye kadar yabancılara AB üyesi Macaristan'da ikametgâh fırsatı tanıyan vize rejimini pazarlayan kişiydi. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'ne göre Orban iktidarına yakınlığı ile bilinen şirketler, bu vizeyi pazarlayarak 411 milyon euro kazanç sağlayabildi.

Ukrayna'dan kaçan Macar azınlığına mensup kişilerin vatandaşlığa alınma sürecinde gerekli incelemelerin yapılmamış olması da güvenlik sorularına yol açtı.

Macaristan resmi gazetesinde sık aralıklarla hile yoluyla vatandaşlığı aldıkları tespit edilenlerin vatandaşlıktan çıkartıldıklarına ilişkin ilanlar yayımlanıyor.

Macarca bilmeyen, azınlık mensubu olmayan pek çok Ukrayna vatandaşının bu kapsamda Macaristan vatandaşlığına alındığı ortaya çıktı. Rus casusların bu yola da başvurmuş olabilecekleri, bu sayede AB'de Schengen bölgesinde, diledikleri gibi seyahat edebilme hakkını elde edebildikleri belirtiliyor.

Orban'a şantaj mı uygulanıyor?

Gazeteci Panyi ve arkadaşları ayrıca Orban hükümetinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın bağını da araştırıyor.

Ulaştıkları sonuç, Moskova'nın Macar hükümetini şantaj uygulayabilecek duruma getirdiğine işaret ediyor.

Rus fosil yakıtlarına bağımlılık, enerji sektöründeki anlaşmalar ve Rus teknolojisi ve finansmanı ile genişletilen Paks Nükleer Santrali, Macar hükümetini Rusya'nın şantajına açık hale getiren etkenler olarak sıralanıyor.

"Enerji sektöründeki işbirliği ama aynı zamanda Rus istihbaratının Macaristan'daki faaliyetlerinin tarihi kökleri var" diyen Panyi, ucuz enerjinin Macaristan'ın ekonomisinde ve Avrupa tedarik zincirinde önemli bir rol oynadığını, bu nedenle de Rusya ile yakın işbirliğinin aslında hiç sorgulanmadığını söylüyor.

Panyi, yıllarca Macaristan'daki hükümetlerin Rusya ile güçlü bağı bir avantaj olarak gördüklerine işaret ederken bu nedenle de Moskova ile yakın ilişkilere önem atfedildiğini anlatıyor.

Rusya'nın Macaristan'daki yoğun nüfuzunun başka nedenleri de var. Macaristan'da, siyaset ve ekonomi sahnesindeki elitlerin çoğu öğrenimlerini Rusya'da tamamladı. Yine büyük bir bölümü de Ruslarla evli.