Okul öncesi din eğitiminde formasyon tartışması

Kuran kurslarına 12 yaş sınırlaması getiren düzenleme 2011 yılında kalktı. Engelin kalkmasıyla Diyanet İşleri Başkanlığı'na bağlı müftülükler ile müftülüklerle protokol imzalayan ilçe milli eğitim müdürlüklerine bağlı okullarda okul öncesi dini eğitim dönemi başladı. 2013-2014 eğitim-öğretim döneminde 10 pilot şehirde uygulamaya konan "Kuran Kursları Okul Öncesi Din Eğitimi" projesi, 2015'te ülke geneline yayıldı. Okul öncesi dini eğitim sadece müftülüklere bağlı kurslarda değil, devlet okullarında da veriliyor. Ancak 4-6 yaş grubuna yönelik din eğitim verilmesi gibi, bu dersleri veren öğreticilerin pedagojik formasyonu da tartışma konusu.

4-6 yaş grubuna din eğitimi veren personeli için seminer ve eğitim programları hazırlayan Diyanet İşleri Başkanlığı, 2017 yılında uzaktan eğitimle alınan çocuk gelişim sertifikalarını kabul etmeyeceğini duyurdu. Diyanet, 4-6 yaş grubuna Kuran eğitimi verecek öğreticilerin Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'ne bağlı halk eğitim merkezleri tarafından yürütülen 380 saatlik eğitim programından sertifika alanları görevlendireceğini açıkladı. Ancak uzaktan eğitimle verilen sertifika programları halen devam ediyor ve programı sürdüren kurumlar Diyanet'in sorun çıkarmadığını dile getiriyor.

"Zaten belgenizde uzaktan eğitim yazmayacak"

Harran Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi'ni sertifika almak isteyen bir din görevlisi gibi arıyoruz. İnternet sitesindeki tanıtıma göre, "4-6 Yaş Grubu Çocuk Eğitimi Sertifika Programı”nın ücreti 350 TL. Diyanet'in uzaktan eğitimle verilen sertifikayı kabul edip etmeyeceğini soruyoruz. Telefonun ucundaki ses, "Bir problem söz konusu yok. Zaten hocam belgenizde de uzaktan eğitim yazmayacak. Üniversite demek kamu kurumudur. Yani eğitimin en tepe noktasıdır. Onunla ilgili bir problem olmuyor” diyor.

Selçuk Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi tarafından verilen "Okul Öncesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Sertifika Programı” için 340 TL ödeniyor. Program tanıtımında iş garantisi verilmediği ancak 4-6 yaş grubuna ders veren Diyanet personelinin katılım sağlayabileceği belirtiliyor. Telefondaki yetkili, "Eğitimimiz uzaktan eğitim şeklinde veriliyor. Eğitimi istediğiniz zaman bitirebiliyorsunuz. Lise mezunu olmanız yeterli. Kişisel gelişim amaçlı veriliyor zaten. Kişisel gelişim amaçlı olduğu için size kalıyor değerlendirmek Resmiyette Diyanet bize bu eğitimi veremezsiniz diye de bir ibare kullanmadı” diye konuşuyor.

"Ali Erbaş biliyorsunuz Yalova Üniversitesi rektörüydü”

Yalova Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi'nin 480 saatlik "Okul Öncesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kurs Programı” için ücret, 290 TL. Uzaktan eğitimle alınan sertifikaların 2017'den beri kabul edilmediğini hatırlatarak, imam hatip mezunu olarak üniversiteden alınacak sertifikanın okul öncesi din eğitimi için kabul edilip edilmeyeceğini, soruyoruz. Yetkili kişi, "Ali Erbaş şu anda biliyorsunuz Diyanet İşleri Başkanımız ve Ali Erbaş Diyanet İşleri Başkanı olmadan önce Yalova Üniversitesi'nin rektörüydü. Bu noktada birçok ilçe müftülüğü personellerini bize yönlendirmektedir. Bu nedenle aslında birçok ilçe müftülüğü kabul ediyor” diyor.

"Bakanlığın Diyanet'le imzaladığı protokol hukuka aykırı”

2014-2015 eğitim-öğretim yılında din eğitimi gören 4-6 yaş grubu çocuk sayısı 15 bin 265 iken, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında bu sayı 170 bin 513'e çıktı. Eğitim-Sen Genel Başkanı Feray Aytekin Aydoğan, hukuka aykırı olmasına rağmen Milli Eğitim Bakanlığı'nın Diyanet İşleri Başkanlığı ile protokol imzalamaya devam ettiğini söylüyor. "Geçtiğimiz süreçte il milli eğitim müdürlükleri ile müftülükler arasında imzalanan protokole göre okul öncesinde 4-6 yaş arası öğrencilerimize yönelik en az ön lisans mezunu veya öğreticilik sertifikasına sahip kişilerin dini eğitim verebileceği düzenlenmişti. Bu uygulama Anayasa'nın 42. maddesine ve 1739 Sayılı Yasa'ya aykırı olmasına rağmen hayata geçirildi” diyor.

"Çoğumuz empati yapmayı bilmiyor”

2014-2015 eğitim-öğretim yılında 4-6 yaş grubu için açılan 554 kurs sayısı, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında 7 bin 963'e çıktı. Kurs sayısı çoğaldıkça sorunlar da artıyor. "Dini Araştırmalar Dergisi”nin Ocak-Haziran 2020 sayısında yayınlanan "Kuran Kursu Öğreticilerine Göre 4-6 Yaş Kuran Kursu Öğreticisi, Öğrencisi ve Öğrenci Velisinin İhtiyaç ve Beklentileri” başlıklı makalede ise Kuran kursu öğreticileri çocuklara soyut kavramları anlatmak sıkıntı yaşadıklarını dile getiriyor. Öğreticiler, "Bazen kaş yapayım derken göz çıkarabiliyoruz”, "Çocuklara Allah'ın bizi her yerde gördüğünü söylediğim zaman bana, ‘Tuvalette de görüyor mu? Ben o zaman tuvalete gidemem ki' şeklinde karşılık veriyor”, "Çocukların her şeyi hemen kavramasını bekliyoruz. Çoğumuz empati yapmayı bilmiyor. Çok yeterli olduğumuzu düşünmüyorum” diyor.

Eğitim-Sen Başkanı Aydoğan da, soyut kavramların çocuk gelişimine aykırı olduğunu, okul öncesi din eğitiminin telafisi zor sonuçlara yol açtığını söylüyor. "Okul öncesi program Talim Terbiye Kurulu tarafından 30 saat olarak planlanmasına rağmen imzalanan protokol doğrultusunda dini eğitimin 6 saate kadar verilebileceği düzenlenerek öğrencilerimizin eğitim hakkı ihlal edilmiştir” diyor.

"Veliler bizi çocuk bakıcısı olarak görüyor”

"4-6 Yaş Grubu Kur'an Kurslarının Eğitim-Öğretim Faaliyetleri ve Problemleri” başlıklı makalede, çocuk Kuran kursu öğreticilerin yaşadığı sıkıntılara dikkat çekiliyor. Araştırmaya katılan öğreticilerin yüzde 31'i mesleki ve pedagojik formasyon açısından kendilerini "kısmen yeterli” görürken, yüzde 24,1'i yeterli görmüyor. Yüzde 71,9'u uygulanan öğretim programının öğrencilerin gelişim dönemlerine uygun olmadığını düşünüyor. Makalede, ailelerin çocuklarını din eğitimi almaları için değil, kursları kreş olarak görmeleri nedeniyle gönderdiği tespiti de var. Sitem eden Diyanet personeli, "Bir şey öğretmenize gerek yok. Ben işten dönünceye kadar çocuklarla oynasın bana yeter' gibi cümlelerle bizi çocuk bakıcısı olarak görüyorlar” diyor.

"Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı ve Müftülüklerin 4-6 Yaş Grubu Kuran Kursları Çalışmaları” başlıklı bir başka araştırma ise 4-6 yaş grubu için Kuran kursu öğretici öğretici alım kriterlerinin yetersiz olduğunu ve öğretici yeterliliklerinin ölçülemediğini düşünüyor. "Çocuklara pedagojik anlamda yardımcı olamıyorum, vicdanen huzursuzluk duyuyorum”, "Yetişkinlere eğitim verirken buraya geçtim, yeterli olup olmadığımı ölçmediler”, "Sınavda çocuk gelişimiyle ilgili sorulara yer verilmiyor. Müftüler bu konuda eksik kalabiliyorlar”, "Sadece bir belge alarak göreve geldim, bize iyi bir eğitim verilmeliydi” sözleri, okul öncesi din eğitimi veren öğreticilere ait.

Burcu Karakaş

© Deutsche Welle Türkçe